افسانه دده قورقود از آلتاىهاى سيبرى به تركستان و از تركستان به قفقاز و خاورميانه و از قفقاز و خاورميانه به سوى آناتولى و آسياى صغير راهى طولانى طى نموده٬ حكايات آن در هر كدام از اين سرزمينها بارها و بارها از سوى توده هاى ترك خوانده شده است. با هر خوانش٬ متقابلا بخشهايى از بافت و رويدادهاى آن سرزمين را در خود جذب نموده و به واقع قورقودى نو آفريده شده است. بدين ترتيب هر قورقود در حالى كه ادامه دهنده قورقود پيشين و غير از آن است در عين حال خود او نيز است. افزون بر آن در دنياى ترك٬ روشن بينان خردمندى كه به حيات معنوى توده ها جهت مىداده اند از سوى خلق قورقود ناميده شده اند. به همين سبب است كه در دنياى ترك٬ ما نه با يك دده قورقود بلكه با سيستمى از دده قورقودهاى معنوى-تبارى مواجه مىشويم و باز به همين سبب است كه در مناطق مختلف دنياى ترك٬ از ازبكستان تا آنادولو مزارهاى بسيار قورقود مشاهده مىشود. تا قورقود دربند آذربايجان٬ صدها قورقورد ديگر وجود داشته است و دده قورقودى كه در كتاب دده قورقود از آن نام برده مىشود نيز تنها يكى از آخرين نمايندگان سلسله قورقودهاست. شخصيت و افسانه هاى دده قورقود متعلق به دنياى تركى و دده قورقود و افسانه هاى دده قورقود ميراث مشترك همه خلقهاى ترك است. آنچه كه انحصارا به آذربايجان تعلق دارد گونه اى از آن يعنى كتاب دده قورقود است كه بلاواسطه در آذربايجان (تركيه٬ قفقاز و ايران) شكل نهايى خويش را پيدا نموده و به تركى آذرى نگاشته شده است. 
KİTAB-I DEDE KORKUT'TA KADIN DÜNYASI
Fatmahanım VELİYEVA*
Hem tarih, hem de ilim ve medeniyet bakımından büyük önem taşıyan destanlarımız Türk tarihini aydınlatır, medeniyetimizin mekân ve zamanın, esas karakteristik özelliklerini yansıtır. Kökü tarihe dayanan, ilhamını tarihten alan destanlar Türk milletinin dil, din, liyakat, benlik ve millî kahramanlık maceralarının yankısıdır. Bir halkın yeniden büyük millet olma, özgürlük ve bağımsızlıklarını koruma çabaları için manevî destek olarak destanların rolü büyüktür. Böyle destanlara ve destan mitlere örnek olarak Yaratılış, Şu, Afrasiyab, Hun, Göktürk, Oğuz Kağan, Ergenekon, Uygur. Türeyiş, Göç, Satuk Buğra Han, Manas, Cengizname, Köroğlu vb. gösterebiliriz.
Türk edebiyatında destan, Türk milletinin tarih sahnesine ayak basmasıyla başlar ve uzak geçmişimize ışık tutar. Bir destanın oluştuğu zamanla yazıya alındığı devir arasındaki mesafe ne kadar olursa olsun, destan yine oluştuğu çağın ürünüdür. Bu destanlar arasında özel bir yeri olan Kitab-ı Dede Korkut millî medeniyetimizin iftiharı olmakla birlikte Türk şiirsel düşüncesinin incilerindendir.
Kitab-ı Dede Korkut gerçek anlamda büyük edebiyatın parlak örneği insanlığın yücelttiği yüksek fikir ve duyguların terennümcüsüdür.
Edebî estetik düşünceler için tükenmez bir kaynak olan Kitab-ı Dede Korkut, ta "Kadın-Ana" konusu en esas yerlerden birini tutar. Destanlarda bu konu bütün renkliliğiyle, bütün yönleriyle ele alınmıştır. Destanların başından yani mukaddimeden sonra kadar esas kahramanlarla omuz omuza duran kadınların iç dünyası, karakteristik özellikleri büyük saygı ve sevgiyle tasvir olunmuştur.
Destanların hepsinden atasözü şeklinde bir deyim kızıl hat gibi geçer. Ana Hakkı - Tanrı Hakkı Kutsal sayılan analarımıza, kadınlarımıza olan bakış açısı bu hattan geçer, bu ışıkla aydınlanır.
Kadın Ana-Hatun Ana ailenin sarsılmaz bir temel üzerinde kurulmasını temin eder, yalnız evin değil, soyun, neslin sağlam geleceği için temel hazırlar. Evlâdının olmaması bu açıdan yalnız bir aile için değil, bütün boy için bir üzüntüdür. Bu üzüntünün açık bir ifadesini birinci destan olan Boğaç boynundan başlayarak görmekteyiz. Boğaç boyunda evlâtsızlık acısı Dirse Han'la kadınına farklı bir şekilde yansımıştır. Kadının daha sebatlı, iradeli olması, en zor anlarında bile eşini sabırlı olmaya davet etmesi takdir edilecek bir özelliktir. Kadın Dirse Han'a şöyle der :
"Hey Dirse Han, bana gazab etme. İncinip acı sözler söyleme. Yerinden uru durgıl. Ala çadırın yeryüzüne dikdirgil. Attan aygır, deveden buğra, koyundan koç öldürgil. İç Oğuzın, Daş Oğuzın beglerin üstüne yığnak etgil, aç görsen doyurgıl yalıncık görsen donatgıl, borçluyı borcundan kurtargıl. Depe gibi et yığ, göl gibi kımız sağdır, ulu toy eyle, hacet dile, ola kim bir ağzı dualının alkışıyla Tangri bize bir yetman eyal vere.1
Ana kalbinin hassaslığı avda yaralanan oğlu Buğac'ın kuşkusunu da anneye belli eder. Çok ilginçtir ki ağır yaralı Buğac'ın iyileşmesi de annesine bağlıdır. Belki de mitolojik bir muayene şekli olan ana sütüyle dağ çiçeği, aslında bir hakikat, gerçeklik payı olan tedavidir. Ailenin evlât hasreti Bamsı Beyrek boyunda da görülmektedir.
Burla Hanın oğluna olan sevgisini bu sözlerle dile getirir :
“Oğul oğul au oğul! Ortacım oğul!
Karşu yatan kara tağım yükseği ogul!
Karannulıca gözlerim aydını oğul!
Sam yelleri esmedin, Kazan, kulağım çınlar.
Sarımsak otun yemedin, Kazan, içüm göyner.
Sarı yılan sokmadan ağca tenüm kalkar, Şişer.
Kurumışça köksimde sütim oynar.
Yalnuzca oğul görünmez, bağrını yanar.
Yalnuz oğul haberin, Kazan, degil mana !
Demez olursan yana göyne kargaranı, Kazan, .sana !"
Ananın evlât sevgisi, onun için hayatını bile feda etmeye hazır olması bir karşılık beklemeyen temennisiz insanî duygulardır. Fakat evlâdın anaya karşı olan sevgisi de böyledir. Bunun en yüksek terennümünü Salur Kazan'nın oğlu Uruz'un esir alındığı boyda görmek mümkündür. Evi, yurdu talan edilen, kadın, evlâdı esir götürülen, malı, mülkü yağma edilen Salur Kazan o öfkeyle düşman üstüne tek, yalnız başına gitmeye karar verir. Gelip vardığında onun düşmanından istediği yalnızca ihtiyar annesidir.
"Mere Şöklü Melik! Dünlüği altun ban evlerimi getirmisen sana kölge olsun. Ağır hazinem bol akçam getirmisen, sana harçlık olsun. Kırk ince belli kızla Burla Hatun' n getirip sen sana esir olsun. Kırk yiğitle oğlum Uruz’u getiripsen - gulun olsun. Tavla tavla şahbaz atlarım getiripsen sana yüklet olsun. Karıcık anamı getirmisen, mere kafir! Anamı vergil mana, savaşmadan, uruşmadan kayıdayım. Geri döneyim, gideyim, belli bilgil dedi. "
Hiç şüphe yok ki bu sözler Salur Kazan'ın korkakhğından değil, zıttına, annesine olan saygısındandır. Kazan Han için tüm dünya bir tarafa, annesi ise bir tarafadır.
Başka bir örnek :
Kazan Han'a manevî darbe vurmak için Şöklü Melik Burla Hatun'u kendi meclisine getirerek sağrak sürdürmek (oturanlara içki ikram ettirmek) ister. Fakat kırk kız-kadın, Kazan Han'ın kadın sorulduğunda hep birlikte cevap vermeye karar verirler. O zaman Şöklü Melik başka bir hainliğe başvurur. Uruz'un kıyım kıyım doğranarak kavrulmasını, etinin kırk kıza götürülmesini emreder. Her kim yemezse, demek ki Kazan Han'ın hatunu odur.
Ana oğluna şöyle hitap eder: "... Senin etinden, oğul, yiyeyin mi? Yoksa sası dinlü kafirin döşeğine gireyim mi? Agan Kazan’ın namusun sındırayın mı? Oğul hey ! "
Uruz mert atanın, mert ananın oğludur. O kendisinin kıyım kıyım , kıtır kıtır doğranmasına razıdır. Fakat ailesinin namusunu her şeyden üstün tutar. Hatta annesine der ki, onlar bir yediğinde sen iki ye, yeter ki babamın namusu ayaklar altında kalmasın.
Ana her zaman için anadır. Ana evladını sever. Evlât iyi olsun, kötü olsun, çirkin olsun, güzel olsun, ana için farketmez. Basat'ın Tepe göz'ü öldürdüğü boyda da değişik bir ana evlât sevgisine şahit oluyoruz :
"Depegöz ' in peri anası gelüp oglanının parmağına bir yüzük keçirdi. Ogul, sana ok batmasun, tenüni kılıç kesmesün, dedi. "
Fakat buna rağmen Tepegöz'ü anaların feryadı, ahı tutar. Basat'ın yanına ağlaya ağlaya giden bir ihtiyar ana olmasaydı, belki de bu iş böyle sonuçlanmazdı.
Genellikle kadınlara olan münasebet, destanların mukaddimesinde görülmektedir. Kadınların dört türlü olması ile ilgili fikir söylenirken ilk sırada asil karakterli olanlardan bahsedilir. Ve onlar bütün eser boyunca takdir edilir. Şöyle ki:
"Ozan evin dayağı odur ki, yazıdan-yabandan eve bir konuk gelse, er adam evde olmasa, ol anı yedirer, içirer, agırlar-ezizler gönderer. Ol Ayişe, Fatime soyudur, hanım Anun bebekleri bitsin, ocağına buncılayın avrut gelsün". .
Dede Korkut destanlarında tasvir olunan Türk güzellerin kendilerine özgü bir güzellikleri vardır. İşte o güzellerden birinin tasviri:
“Yalap yalap yalabıyan ince tonlum
Yer basmayıp yürüyen
Kar üzerine kan dammış gibi kızıl yanaklım
Koşda badam sığmayan dar ağızlım
Kalemciler çaldığı kara kaşlım
Kurması kırk tutam kara saçlım!...
Ailenin sağlam temeller üzerine kurulması için uygun eş seçilmesi fikri destanlarına birkaç defa karşımıza çıkıyor. Kanlı Koca oğlu Kanturalı, evlenmek isterken ok atan at binen, çekinmeden düşman üzerine gidebilen bir kız arar. Bütün bu güzelliklere sahip olan Sarı tonlu Selcan Hatun mütevaziliği ile dikkat çeker. O, yiğitlikte Kanturalı'dan geri kalmasada "öğünürse er öğünsün-aslandır" diyerek sadece onun zor günlerinde desteği olduğunu dile getirir.
Yabancı araştırmacıların birçoğunda Dede Korkut destanlarındaki kadınların özellikleri, mertlik vc yiğitlikleri, düşmana karşı kılıç çalmaları vs. dikkate alınmıştır. Destanların A.B.D.'de İngilizce yayınlanan neşrinin
giriş makalesinde şöyle yazılmıştır: "Kahramanlık dünyası erkeklere mahsustur. Lakin Dede Korkut'ta kadınlar da erkekler gibidir. Onlar içtimai durumlarına göre erkeklerle tamamen eşittirler."
Bamsı Beyrek de Banu Çiçek’le evlenmeden önce onun gücünü ve cesaretini sunar: onunla at yarışına çıkar, ok atar ve güreş tutar. Bu yarışların hiç birinde Banu Çiçek Bevrek'ten geri kalmaz. Fakat Banu Çiçek için en zor sınav on altı yıllık bir hasret olur. Öldüsünü, kaldısını bilmeden Beyrek'i sabırla bekler. Beyrek'in yalancı ölüm haberi bile onu yıldırmaz.. Türk kadınının büyük vefakarlık örneğini verir Banu Çiçek. Bu bakımdan Türk erkeğinin kendi hayatını, aile namusunu kadınına emanet etmesi, ona güvenmesi çok doğaldır. Banu Çiçekle ilgili bir nokta da çok dikkat çekicidir. On altı yıllık hasretlisi çıkıp gelirken Banu Çiçek'in bu müjdeyi ilk vermek istediği insan Beyrek'in babasıdır. Onun hasretiyle gözleri tutulmuş Baybura Han'a bu haberin ulaştırılması çok normal sayılabilir. Fakat Banu Çiçek'in bu davranışı bir gelinin değil, bir evladın babasına olan sevgisi şeklinde ortaya çıkar. Yeri gelmişken Seğrek boyunda da "Atamdan yeyrek kaynata, anamdan yeyrek kaynana'' diyen gelinin sözlerinde saygıyla birarada sevgiyi de görmek mümkündür.
Deli Dumrul boyunda eşe olan sadakatin, sevginin başka bir örneğine rastlıyoruz. Destanda adı bile geçmeyen bu gelin, eşinin yolunda düşünmeden canını bile vermeye hazırdır. Azrail, Deli Dumrul'un canını almak isterken o, Allahu Teala'nın varlığına, birliğine şükreder. O zaman Azraile ilahi bir nida gelir: “ Çün deli kavat menim birliğimi bildi, birliğime şükür kıldı, ya Azrail! Deli Dumrul can yerine can bulsun, onun canı azad olsun dedi.”
Aksakalh babası ak biçekli anası yanına Deli Dumrul can bulmaya gider. Fakat eli boş geri döner. Ümidi kesilen Deli Dumrul, kadınıyla helalleşir, son vasiyetlerini söyler, sonunda ona şöyle der:
“Gözün kimi tutarsa,
Gönlün kimi severse
Sen ona vargıl
İki oğlancığı öksüz komagıl”
Sadakatli kadını ona şöyle cevap verir:
“ Ne dersen, ne söylersen
Göz acuban gördüğüm
Gönül verip sevdiğim
Koç yiğidim, Şah yiğidim
Karşı yatan kara dağları
Senden sonra men neylerem
Yaylar olsam merim görüm olsun
Soğuk soğuk suların
İçer olsam menim kanım olsun
Altun akçan harçlar olsam
Menim kefenim olsun
Senden sonra bir yiğidi,
Sevip varsam bile yatsam
Ala yılan olup meni soksun,
Senin muhannet anan baban
Bir canda ne var ki sana kıymamışlar
Arş tanık olsun, gürş tanık olsun
Yer tanık olsun, gök tanık olsun
Kadir Tanrı tanık olsun
Menim canım senin canına kurban olsun. "
Bu içten sevgi Allahü Teala'nın hoşuna gider. Deli Dumrul ile eşine yüz kırk yıl ömür bağışlar.
Kadın daima eşinin tanzimcisidir. En sinirli, çılgın halde bile onun verdiği öğütler birçok konuda yardımcı olur. Bekil oğlu Emran’ın boyunda bunu görmek mümkündür. Bayındır Han divanından sinirlenerek çıkan Bekil, yurdu terketmeye karar verir. Fakat akıllı, geleceği gören hatunu onu sakinleştirir. Sinirlerinin yatışması için ava çıkmasını önerir. Kadının bu tedbiri olabilecek kötü olayları önler, işleri yoluna koyar.
Diğer boylarda da aynı şey söz konusudur.
Kitab-ı Dede Korkut destanları kendi başına bir ansiklopedidir. Burada yalnız edebiyatçıların, tarihçilerin değil, sosyologların, psikologların, etnografların çıkarabileceği çok ders vardır. Aile ve toplum düzenini, Türk ailesinin kendine özgülüğünü aydınlatmak ve dünyaya tanıtmak için Dede Korkut destanları zengin bir kaynaktır. Bu kaynağı gereğince öğrenmek bizim için şereftir.
DİPNOTLAR
*Bakü-AZERBAYCAN
1 Kitab-ı Dede Korkut’tan verilen örnekler aşağıdaki kitaptan alınmıştır: Kitab-ı Dede Korkut (Tertip transkripsiya. Sadeleştirilmiş varyant ve mukaddime. F. Zeynalov ve C. Alizadenindir). Bakü. “Yazıcı” 1998.
«ايراده هاشيم اوا» آذربايجانين ايلک مئدالينى قازاندي
«ايراده هاشيم اوا» برنده ه اولين مدال المييک آتن 2004 براي آذربايجان
AZERBAYCAN AFINADA İLK MEDALINI QAZANDI
İrade Aşumova Olimpiya oyunlarında üçüncü yeri tutdu
خبرين بوتونونو بورادان اوخويابيلرسينيز: ايراده هاشيمووا
«زئمفيرا مئفتاح الدين اووا» آذربايجان مئداللارىنين سايىسينى آرتيردي
«زئمفيرا مئفتاح الدين اووا» دومين مدال المپيک آتن 2004 را نصيب آذربايجان نمود
Zemfira Meftahəddinova Azərbaycan medalların sayını artırdı
خبرين بوتونونو بورادان اوخويابيلرسينيز: زئمفيرا ميفتاح الددينووا
زئمفيرا ميفتاح الددينووا ايله دانيشيق
پنج‌شنبه، ۲۹ مرداد ۱۳۸۳ نورجان تايلان: تورک دونیاسیندا بیرینجی آلتین مدال AZ
خبرين بوتونونو بورادان اوخويا بيلرسينيز: ايلديريم-نورجان تايلان
تورک دونیاسیندا بیرینجی المپیک آلتین مدالینی «نورجان تایلان» آلدی. تورکییه‌لی هالترچی، 5 المپیک و 3 دونیا رکوردونو سیندیریب، آلتین مدال آلان ایلک تورک قادین اولدو.
ائولرینین تراسیندا حاضرلانیب، آتن‌ده 5 رکوردو بیردن سیندیرماقلا تورک قادینینین گوجونو دونیایا گؤسترن 21 یاشینداکی نورجان، "70 میلیونون دعالارییلا باشاردیم. استقلال مارشیمیز چالینیرکن یاشادیغیم موتلولوغو تعریف ائده بیلمرم..." سؤیله‌دی.
نورجان کلوپدان چیخدیغی اوچون شخصی اولاراق المپیکه حاضرلاندی. کلوپو اولمادیغی اوچون ده ائولرینین تراسیندا ایدمانلا مشغول ایمیش. هالتره باشلادیغی گوندن بری بیر گونونو بئله بوش کئچیرمه‌ین نورجان بئله سؤیله‌دی:"تام 10 ایلدیر ایدمانسیز گونوم کئچمیر. بعضاً یارالاندیم، بعضا ده خسته‌لندیم آما هر گون چالیشدیم. چالیشانین حاققینی الله وئریر. اونا نه قدر شکر ائتسم آزدیر. مربی‌مین وئردیگی ایدمان پروگرامینی ایکی الیم قاندا اولسا بئله آخساتمادیم. سونوندا بو گونلره گلدیم..."
ايرانين آتئن اوليمپييادلارينا قاتيلان تك قادين٬ آذربايجانين مركزى تبريزدن٬ بير تورك: نسرين حسن پور
نسيم حسن پور تنها دخترايرانی در مسابقات المپيک يونان
17مردا د- بی بی سي, نسيم حسن پور ۱۹ ساله، تنها دخترايرانی در رشته تيراندازی و تنها دخترايرانی شرکت کننده در مسابقات المپيک يونان است. نسيم کمتر از سه ساله که در رشته تير اندازی فعاليت می کنه و در اين سه سال تونسته در مسابقات مختلف شرکت کنه و موفقيت های خوبی رو بدست بياره، مخصوصا در مسابقات قهرمانی آسيا در مالزی که موفق به کسب مدال برنز آسيا هم شد. نسيم در المپيک آتن، در رشته کلت بادی ۱۰ متر، با بهترين تيراندازان کشورهای ديگه به رقابت می پردازه و اميدواره که در صورت بدست نياوردن مدال، حداقل رکورد خودش و ايران رو بهتر کنه. در چند المپيک گذشته تيم تير اندازی زنان ايران حضوری فعال داشتند و جالبه که درکاروان ورزشی ايران در دو المپيک گذشته خانم ها ليدا فريمان و منيژه کاظمی به عنوان تيراندازان ايران حضور داشتند و خانم منيژه کاظمی در المپيک سيدنی تنها دخترتيرانداز از ايران بود . با توجه به اينکه کمتر از يک هفته تا شروع مسابقات المپيک يونان بيشتر وقت باقی نمونده، فربد سروندی با نسيم حسن پور تنها دختر در کاروان اعزامی ايران به مسابقات المپيک يونان، گفتگويی داشت :
نسيم حسن زاده هستم. ۱۹ سالمه وعضو تيم ملی تير اندازی بانوان ايران هستم .
نسيم الان که به عنوان تنها دختر ايرانی در المپيک يونان شرکت خواهی کرد، چه احساسی داری؟
خيلی خوشحالم که تونستم به عنوان تنها دختر از ايران در المپيک يونان شرکت کنم. اميدوارم که بتونم شايستگی اين را داشته باشم که ديدگاه مردم جهان رو نسبت به ايران و زن ايرانی عوض کنم.
نسيم چند ساله که در رشته تير اندازی فعاليت می کنی؟ ه سالی می شه. چطور شد که تيرانداز شدی؟ من در رشته تربيت بدنی درس می خوندم و تيراندازی يکی از رشته های درسی ما بود و اصلا هم از اين رشته خوشم نمی آمد. تا اينکه يک روز رئيس هيئت تيراندازی استان آذربايجان، چند نفری رو برای تيم استان انتخاب کرد. که من در بين آنها نفر برتر شدم و همين باعث شد که من به اين رشته علاقمند بشم. نسيم چرا از تيراندازی خوشت نمی آمد؟ چون فکر می کردم بايد مثل شکارچی ها باشم يا مثل آدمهايی که همش جنگ می کنند. پس در تبريز تير انداز شدی؟ بله.
خانم ليدا فريمان هم که در المپيک آتلانتا شرکت کرد از آذربايجان بود، علت اينکه اغلب تيراندازان دختر درطی اين چند سال از آذربايجان هستند چيه؟ يه سری بايد باشه؟ نمی دونم ولی تبريز تيراندازان خوب و ماهری داره، البته ما در تبريز فقط برای دوسال بخاطر شغل پدرم اقامت داشتيم و بعد به تهران برگشتيم.
از کی در تيم ملی بانوان ايران هستی؟ من يک سال بعد از اينکه تيراندازی رو شروع کردم به تيم ملی دعوت شدم و دو سالی می شه که در تيم ملی هستم.
بهترين مدالی که در اين سه سال بدست آوردی چی بوده؟ مدال برنز در مسابقات قهرمانی آسيا در مالزی. در مورد رشته تيراندازی برامون بيشتربگو؟ البته مردم يه ديدگاه ديگه ای به اين رشته دارن و فکر می کنن که يه رشته خشک و سرديه و رشته خشنی هستش، يا اينکه تيراندازها آدم های بی رحمی هستن يا همه شون شکارچی هستن. اما برعکس رشته تيراندازی يه رشته پر هيجان و آرام بخشيه وهر تيرش هيجان مخصوص خودشو داره و خيلی آرام بخشه و تيراندازان انسانهای آرام و مصممی هستن. من هيچ وقت به شکار نرفتم چون حيوانات رو دوست دارم و تيرها مو فقط به سيبل و نشانه ام زدم.
رشته تيراندازی شامل چند رشته است؟ رشته تير اندازی در ايران در شش رشته فعاله، اما کشورهای ديگه در رشته های بيشتری فعاليت می کنن، ما در ايران در رشته های طپانچه بادی ، تفنگ بادی ، سنتر پايه، پنجاه متر کلت ، تفنگ ۵۰ متر، ۲۵ متر ورزشی بانوان، تراپ و اسکيت يا همان هدفهای پروازی فعاليت می کنيم. تو در چه رشته ای کار می کنی؟ من در رشته کلت بادی ۱۰ متر.
می شه بيشتر توضيح بدی؟ ما در اين رشته چهل تير می زنيم، البته آقايون شصت تير می زنند و بايد از فاصله ده متری به سيبل شليک کنيم و هر تير ده امتياز داره که مجموع امتيازات می شه ۴۰۰ و در موقع تيراندازی بايد ايستاده و دست در زاويه ۴۵ درجه باشه و خانم تاالونا از چين رکورداراين رشته در جهان هست. چرا در ايران فقط اين شش رشته رو می شه تمرين کرد؟ ون از نظر امکانات مشکل داريم و ابزار مورد نياز رشته های ديگه رو در ايران نداريم. رقبای تو در اين رشته کيا هستن؟ من در ايران رقيب ندارم اما بيشتر رقيبان من در مسابقات بين المللی از کشور چين و آلمان هستن که در حقيقت مهد تيراندازی جهانند.
چطور شد که تونستی جواز ورود به المپيک رو بدست بياری ؟ من در سال ۸۲ در مسابقات قهرمانی آسيا در مالزی شرکت کردم و موفق به کسب مدال برنز آسيا شدم که به همين خاطر اجازه ورود به المپيک يونان رو بهم دادند. تا الان در چه مسابقات بين المللی شرکت کرده ای؟ من در سال۱۳۸۲ در مسابقات قهرمانی جهان در ميلان ايتاليا شرکت کردم، در همين سال در مسابقات قهرمانی آسيا در مالزی شرکت کردم که موفق به دريافت مدال برنز آسيا شدم و در مسابقات قهرمانی جهان هم در سال گذشته در ميلان ايتاليا شرکت کردم که تونستم رکورد خودم رو ۵ امتياز بهتر کنم .
رشته تيراندازی با کمان با تيراندازی با اسلحه فرق داره؟ نه فرقی زيادی ندارند و فقط نوع تيراندازی و نوع اسلحه فرق می کنه.
در مسابقات ايتاليا چه مقامی رو بدست آوردی؟ مقام پونزدهم روبدست آوردم، ولی تونستم رکود خودمو پنج امتياز بهبود بخشم.
نسيم به نظر تو رشته تيراندازی ايران نسبت به کشورهای ديگه در چه جايگاهی قرار گرفته؟ با امکاناتی که ما داريم نسبت به کشورهای ديگه خيلی پايين ترهستيم، چون ما نه سالن خوبی داريم و نه سلاح خوب، مثلا من که دارم به المپيک می رم از سلاحی استفاده می کنم که متعلق به ۱۰ سال پيش هست.
در المپيک های گذشته هم در کاروان ورزشی ايران دختران تيرانداز بودند ( ليدا فری مان و منيژه کاظمی) آيا رشته های آنها با تو يکی بود؟ نه، خانم فريمان در رشته تفنگ بادی شرکت کرده بود ولی خانم منيژه کاظمی رشته شون با من يکی بود و در رشته کلت بادی ۱۰ متر شرکت کرد. چطور شد که در عرض يک سال بعد ازفعاليت در اين رشته تونستی موفقيت های خوبی بدست بياری؟ من در شروع کار با اراده و تلاش خوبی تمريناتم روشروع کردم، حتی يادمه در روز های برفی شديد در تبريز که برفش معروفه من پياده تا سالن می رفتم که فقط من بودم و مربی ام که اون هم از اين علاقه من متعجب می شد، ولی بيشتر فکر می کنم که پشتکار و علاقه زياد و تمرين مداوم باعث موفقيت من شد.
رشته تيراندازی چه تاثيری روی روحيه تير اندازان می گذاره؟ رشته تيراندازی تمرکز رو بالا می بره و تيراندازان اغلب تصميم گيرنده های خوبی هستند چون ما روی هرتيرمون تصميم می گيريم که بزنيم يا نزنيم چون فقط يکبار اين شانس رو داريم و خيلی مسلط و با اراده اند و از آرامش بخصوصی برخوردارند. به نظر تو، يه تيرانداز بايد چه نکاتی رو رعايت کنه تا موفق تر بشه؟
يه تيرانداز بايد از لحاظ بدنی قوی باشه، تمرين زياد داشته باشه و به خودش اعتماد داشته باشه نگه نمی تونم و نمی شه، و در لحظه تيراندازی با تمرکز دقيق به هدف شليک کنه و از آمادگی جسمی خوبی برخوردار باشه و هيچ وقت نبايد به رقيباش حسادت کنه بلکه بايد رقابت کنه، که متاسفانه در ايران بيشتر تيراندازان حسادت می کنند تا رقابت.
يه تيراندازبرای آمادگی بدنی بهتر، چه تمريناتی رو بايد انجام بده؟ بدنسازی مخصوص تيراندازی، کوهنوردی ، شنا و يوگا.
نسيم می شه بگی در موقع تير اندازی چيکار می کنی؟ من قبل از اينکه شروع به تيراندازی کنم ابتدا تصوير سازی ذهنی می کنم ودر موقع تيراندازی تمرکز دقيق دارم، تعادل بدنی ام رو حفظ می کنم تا دستم نلرزه، عضلات چشم و عضلات انگشتم روی ماشه ام رو با هم هماهنگ می کنم و فقط مگسگ، هدف و فضای دوم رو نگاه می کنم، بعد با آرامش شليک می کنم.
آيا تير اندازی لباس مخصوصی داره؟ رشته تفنگ بادی، کت و شلوار ويژه خودشو داره که از جنس چرم هست، اما رشته کلت لباس بخصوصی نداره، اما در اغلب رشته های تيراندازی از کفش ويژه تيراندازی استفاده می شه که تکيه گاه و ثبات تيرانداز رو بيشتر می کنه و عينک و گوشی مخصوص تير اندازی، سلاح و ساچمه يا همان تيرهم از ديگر ابزار يه تيرانداز هست.
استقبال خانمها از اين رشته چطور بوده؟ قبل از سال ۸۱ تعداد مراجعه کنندگان خيلی کم بود ولی در يکی دو سال گذشته استقبال خانمها خيلی خوب بوده و حتی ما نفراتی رو داريم که آمادگی شرکت در مسابقات برون مرزی رو هم دارن.
آخرين سوال اينکه، در فاصله ای که تا المپيک باقی مانده چيکار می کنی وچه برنامه ای داری؟ البته من بيشتر برای المپيک پکن برنامه ريزی کردم و مطمئن هستم که در اونجا مدال ميارم، اما برای المپيک يونان من از فروردين ماه تا الان در اردوهای مختلف بودم و دوشنبه آخرين اردو تمام می شه و تا روز اعزام به يونان استراحت می کنم و منتظر روز مسابقه می مانم. خودت چی فکر می کنی؟ آيا مدالی می تونی در اون روز بدست بياری؟ نمی دونم، اما اگر مدالی هم نيارم سعی می کنم که رکورد خوبی بدست بيارم.تشويش نداری؟ نه، سعی می کنم که به اون لحظه زياد فکر نکنم وگرنه تشويشم زياد می شه. با آرزوی موفقيت برای نسيم در المپيک يونان.
تهران-خبرگزاري كار ايران
تنها نماينده زن ايران در مسابقات المپيك 2004 آتن يونان قصد دارد كاري كند تا براي اولين بار پرچم جمهوري اسلامي ايران در رقابت هاي المپيك توسط يك زن ايراني به اهتزاز درآيد.
نسيم حسن پور، عضو تيم ملي تيراندازي بانوان، در گفتگو با خبرنگار ورزشي خبرگزاري كار ايران، ايلنا، به معرفي خود پرداخت.
نسيم حسن پور در رشته تيراندازي با كلت 10 متر،تنها نماينده زن در جمع كاروان 39 نفري ورزشكاران المپيكي ايران است. او در تاريخ 3 شهريور 1363در تبريز متولد شده است و فرزند دوم يك خانواده چهار نفري است.حسن پور در حال حاضر به همراه خانوادهاش ساكن تهران است و از مهرماه دانشجوي رشته تربيت بدني دانشگاه تربيت بدني خواهد شد.
حسن پور 54 كيلوگرم وزن و 157 سانتي متر قد دارد. نام اولين مربي وي خانم زارع بوده و در حال حاضر نيز زير نظر آقاي كوهپايه زاده در تيم ملي تيراندازي فعاليت ميكند.
نسيم حسن پور از 3 تا 15 سالگي ژيمناستيك كار كرده و در دوران دبيرستان در رشته تربيت بدني تحصيل كرده است. او در سال 1380 و از همان دبيرستان به رشته تيراندازي روي آورد و به عضويت تيم ملي كشورمان درآمد. خودش مي گويد: "وزن كلت بادي يك كيلو و هفتصد گرم است كه در اوايل براي كنترل كردن آن به هنگام تيراندازي مشكل داشتم اما حالا و با گذشت زمان به راحتي بر روي آن تسلط دارم."
حسن پور در سال 1380 نفر اول مسابقات ليگ سراسري كشور شد. در سال 1381 بار ديگر اين عنوان را تكرار كرد و علاوه بر آن در قهرماني كشور نيز نفر اول ايران شد. او در همان سال در مسابقات وردكاپ (word cup) ايتاليا حضور يافت كه توانست با به دست آوردن ركورد ورود به المپيك سهميه راكسب كند.
تنها نماينده زن ايران در المپيك 2004 در سال 1382 نيز در مسابقات آسيايي مالزي مقام سوم رقابتها را كسب كرد و پس از كره و قزاقستان به مدال برنز دست يافت. او در همان سال نفر اول مسابقات قهرماني كشور نيز شد. حسن پور در سال 1383 نيز به وردكاپ ايتاليا اعزام شد و ركورد ايران را در ماده كلت بادي 10 متر، 5 نمره افزايش داد.
نسيم حسنپور از فروردين ماه در مجموعه ورزشي آزادي و در اردوي آماده سازي حضور داشته است. الگوي اخلاقي او مرحوم غلامرضا تختي و شادروان محمد اوراز هستند.
نسيم حسن پور در مورد كسب مدال در المپيك آتن گفت:در حال حاضر 20 سال سن دارم و اكثر مدالآوران اين رشته در حد فاصل سني 24 تا 26 سال هستند، بنابراين نميتوانم قول دهم كه در اين مسابقات مدالي كسب كنم چرا كه علاوه بر كم سن و سال بودن خودم، از تجربه بالايي در سطح المپيك و رقابتهاي بين المللي برخوردار نيستم اما برخلاف امسال از حالا براي كسب مدال در المپيك 2008 پكن قول ميدهم و اميدوار هستم تا در دوره بعدي و در صورت عضويت در تيم ملي براي كشورم مدال كسب كنم و به عنوان اولين زن ايراني حاضر در مسابقات المپيك پرچم عزيزم كشورم را به اهتزار دربياورم.
وطنداش خبر 14/5/83- 20/5/83 سايتيندان:
http://www.vatandash.com/khabar.html
vatandashorg@yahoo.com
zeynabpasha@issa2000.com
تاليش قادينلاري ميللي گئييمي آتئن اولمپيياد اويونلارينا سئچيلدي . بو گئييم آتئن هاوا ليمانيندا نوماييشه قويولاجاقدير .
تبريز سهند اونيوئرسيتئتي قيزلارا بو ايلدن ياتاقخانا وئرمه يير .
نيشابور توركلريندن اولان بير 84 ياشلي قادين خسته ليك اوزوندن حكيمه گئتدي و بللي اولدو او آلتي آيليق بويلودور !!
رفعت بيات ( زنجان پارلامئنت عوضوو): ائوده چاليشماق قادينلارين وظيفه سي دئييل .
يئني بير قانون اساسيندا٬ قادينلارين كبينيني وئرمه ين ارلر٬ حبسه گؤندريلمه يه جكلر .
آتئن اولمپيياديندا ايراندان تكجه بير قادين ( نسيم حسين پور – تبريزدن ) ايشتيراك ائدير. ايراندان اؤنجه افغانيستان 5 قادينلا دايانيبدير!!
آلتينجي قادينلار موسيقي فئستيوالي ئتهراندا باشلاندي . تبريزدن « شاطريان » قادينلار موسيقي گوروپو بو فئستيوالدا ايشتيراك ائديبلر . ملل موسيقيسي ساحه سينده آذربايجان رئسپوبليكاسيندان « اذربايجان » قادين گوروپو ايشيراك ائديب .
تبريزين خيابانلاريندا « قادينلارين حيجابي » باره سينده بللي اولمايان كسلر ساريسيندان ائعلانلار ديوارلاردا گؤرونور . بو ائعلانلاردا « حيجابلاري دوزگون اولمايان قادينلارا » ايخطارلار وئريليبدير .
مرداد ، تهران وحدت سالونوندا ، پروين اعتصامي آدلي يازيچي قادينلار توپلومو گئدير .
14 ياشلي تبريزلي بير قيز اوغلان پالتاري گئيمك اوزوندن توتولدو .
زنجانلي قادينلار ايكي گون زنجان بلدييه سي برابرينده ( تحصن ) ائدندن سونرا نهايت بلدييه ناظيرين گؤروب و اونا سؤزلرينى دئديلر !
باتي آذربايجاندا 100 قيز برابرينده 105 اوغلان اوشاغي دوغولور .
Azərbaycan qadını
http://cwa.aznet.org/portret_a.html
Creative Women Association
Creative Women Association
Müasir Azərbaycan qadını iki boyuk sivilizasiyanın məhsuludur. Kökləri şərq mədəniyyətinə baglı olan Azərbaycan qadını intellektual cəhətdən Avropa mədəniyyəti ilə tərbiyələnmişdir.
Azərbaycan mədəniyyəti və tarixi, Azərbaycan qadını təsvvürünün formalaşması qədim köklərə malikdir. Azığ mağarası və Qobustan qayaüstü şəkilləri buna sübutdur (e. ə. XV - XII mihtelik).
Türk tayfalarında qadının sosial rolu daim fəal olub.
Azərbaycan qadının fəal rolu ölkəmizin tarix və mədəniyyət abidələrində qabarıq və inandırıcı olaraq öz əksini tapıb: "Avesta"da ilahə Anahit (e.ə. III minillik), "Dədə-Qorqut"daBurla Xatun, Selcan xatun, Banu Çiçək (e.ə.VI-VIII əsr), "İskəndər-namə"də Nüşabə; Köroğlunun həyat yoldaşı Nigar xanım; Məshəti Gəncəvi, Heyran xanım, Aşıq Pəri, Xurşud Banu Nətavan kimi şairlər, xalq qəhramanı… Qaçaq Nəbinin ömür yoldaşı Həcər xanım; ilk azərbaycan yazıçısı Şəfiqə Əfəndiyeva, general A. Şixlinskinin həyat yoldaşı, 1-ci dünya müharibəsində ilk tibbi yardıma başçılıq edən Nigar xanım Şixlinskaya və başqaları.
Muassir Azərbaycan qadını özünü bütün incəsənət, mədəniyyət, elm sahələrində fəal nümaiş etdirib.
İlk azərbaycanlı kimyaçı-qadın - İzzət Orucova.
İlk həkim-ginekoloq - Ədilə X. Şaxtaxtinskaya.
Azərbaycan Tarix Muzeyinə başçılıq edən - tarixçi, akademik Püstə Xanım Əzizbəyova.
İlk peşəkar opera mühənniləri Fatma Muxtarova və Şöhkət Məmmədova. Onların estafetini SSRİ xalq artisti Zeynəb Xanlarova, dünyada tanınmış Qasımova bacıları - Fidan və Xuraman - ləyaqətlə davam etdirirlər.
İlk sənətkar rəssam İzzət Seyidova, Gülnaz Salamova, Ceyran Topçubaşova, Vəcihə Səmədova, Güllü Mustafayeva, tanınmış Elmira Hüseynova, Münəvvər Rzayeva heykəltəraşlar.
İlk sənətkar balerinalar Gəmər Almaszadə, gözəl sənət ustası Leyla Vəkilova; məşhur rəqqasələrimiz Əminə Dilbazi; Roza Cəlilova, dünya çempionları-idmançılar, Aynur Sofiyeva və stend üzrə nişanalma idman növündə Olimpiya Çempionu Zemfira Məftixatdinova.
Azərbaycan elminin inkişafında parlaq yer tutan akademik Zərifə xanım Əliyeva, yazıçılar- Əzizə Cəfərzadə və Ələriyyə Babayeva; caz-muqam sintezini əldə edən bəstəkar Frəngiz Əlizadə və s.
Respublikamızda qadın hərəkatinin inkişafına dövlətimiz tərəfindən böyük fikir verilir. Müassir qadınlar Dünya Qender hərəkətində fəaldirlar. Belə ki, IV Ümum-dünya qadın konfransı (Pekin ş.) ərəfəsində onlar bir sıra seminar, konfranslar, sərqilər təşkil etmiş və orada iştirak etmişlər. Qender problemləri BMT proyektləri çərçivəsində inkişaf edir.
Azərbaycanda bir sıra qadın təşkilatlarının inkişafında Zöhra xanım Quliyeva, Zemfira Verdiyeva, Elmira Suleymanova, Leyla Yunusova, Arzu Abdullayeva kimi tanınmış qadınların rolu çox böyükdür.
Məşhur Azərbaycan plakatçi-rəssamı Elmira Şaxtaxtinskaya plakatların birində azərbaycan qadının mahiyyətini belə əks etdirib: "Aslanın erkəyi dişisi olmaz".
Afaq Hüseynova
Məhsəti Gəncəvi
Şovkət Həsən qızı Məmmədova
Izzət Mirzəaga qızı Orucova
