türkxatun
|
||
türk qadın xatun arvad qız ana bacı yoldaş arxadaş emekçi
سؤزوموز- وبلاگ عمومى تركهاى ايران سؤزوموز- در پرشين بلاگ ايلخان- تركهاى جنوب و مركز ايران افشار- وئبلاگ تركهاى خراسان آدليم توركلر- مشاهير تركهاى ايران شاه ايسماعيل ختايى صفوى دده قورقود وئبلاگى
باغلانتىلار-لينكلر-سايتلار قادینجا-آزه ربایجان قادین درگیسی Qadın آذر قادين(حقوق زنان حقوق بشر است) گونئی آزه ربایجان اؤيره نجي قادینچیلار آزه ربایجاندا قادین سسی توركييه قادينلاري قادين-اردم وئبلاگى دورنا- قادين صحيفه سى تريبونت- قادين مسئله سى بؤلومو قادين مساله سى-اوجاق قادين لار- آمئريكانين سسى رادييوسو جمعيتهاى زنان در آذربايجان- آذربايجاندا قادين درنكلرى Çağdaş Azerbaycan Kadınları Creative Women Association Azərbaycan Qender İnformasiya Mərkəzi Azərbaycan Qadınlarının Respublika Cəmiyyəti Azərbaycan Qadınlarının Bakı Asosiyasiyası Azəri-Türk Qadınlar Birliyi Dilarə Əliyeva adına Azərbaycan Qadın Huquqlarını Müdafiə Mərkəzi Azerbaycan Qadın ve İnkişaf Mərkəzi "Sevil" Azərbaycan Qadınları Məclisi "Neftçi" Qadınlar Cəmiyyəti Azərbaycan Respublikası "Əlil Qadınlar" Cəmiyyəti Azərbaycan Respublikası "Universitet Təhsilli Qadınlar" Cəmiyyəti Yəhudi Qadınlarının Humanitar Asosiyasiyası Azərbaycan Respublikası "Nəcib xanımlar" İncəsənət Birliyi Azərbaycan Respublikası Yaradıcı Qadınlar Asosiyasiyası Şəhid Uşaqları və Anaları Xeyriyyə Mərkəzi Qender və İnsan Huququ Araşdırma Birliyi "Qadın və Muasir Dünya" Sosiyal-Xeyriyyə Mərkəzi "Göyçe Gölü" Qadınlar Cəmiyyəti "Ãœmid" Analar Cəmiyyəti Qadın Problemlərinin Tədqiqatı Birliyi "Sənsiz" Xeyriyyə Cəmiyyəti Azərbaycan Ziyalı Qadınlar Birliyi Azərbaycan Qadın-Menecerler Asosiyasiyası "Tomris" Analar Cəmiyyəti "Məneəvi Tərəqqi" Qadın İctimayi Birliyi Respublika "Şəhid Anaları" Xeyriyyə Mərkəzi "Azәrbaycan Qadınları Zaqafqaziyada Sülh vә Demokratiya Uğrunda" Tәşkilatı Başqa Təşkilatlar Audio-Video Xurşid Banu Natəvan- Şe'ləri Qulaq Asın: Azərbaycan Mahnıları- MP3 سحر خانيم: ايتگين اولدوز نيگار رفیع بیلىدن بير شئعر: یئردن قالخان طيياره لر گوگوش واشينگتوندا قادينلارين آذربايجان و دونيادا ساتيلاماسي فيرانسادا ايسلامي حيجاب مساله سي آذربايجاندا قادينلارين سئچگیلرده ايشتيراکی آمريكادا قادينلارا تجاووز ايراندا قيز و قادينلارين دورومو- وضعيت زنان و دختران در ايران Listen To Aziza Mustafazade فيدان و خورامان قاسيمووايلا-ابوظبى كونسئرتى زهره وفايى: آثار-ياپيت لار آذربايجانين ميللي حركتي و آمريكا تاريخ بيزي گؤزله مه يه جك! آفت هاى حركت ملى عصرين هانسى بؤلومونده دايانميشيق؟ نارضايتي ها را جدي بگيريم! اشتباه بزرگ خليفه معتصم حيدر عماوغلو مزدك چرا آذربايجان قهرمانان خود را از ياد نمي برد؟! آثار باستاني آذربايجان به روايت تصوير -۱ اوشاق نمايشي: يارديم چيل دوستلار زهره وفايي نين اثرلري غوربتده سؤنموش اولدوزلار زهره وفائی: «مكتوب» انجمن كتاب دوستان آذربايجان يازار-قوشوقچو-آراشديرماچى-اديب. نويسنده-شاعر-محقق پريسا بابائی فرد مينا اسدلي فريده اصغرنيا ثريا بخشي ليلا حيدري عاشيق پرى خانيم شمس كسمائى ايرئنه مليكوف زهره وفايى پروين اعتصامى خورشيدبانو ناتوان مه ستى گنجوى مدينه گلگون حكيمه بلورى شراره انصارى Məqalələr-Azərbaycan Türkcəsində قادينلاری آييريتماغی ياساقلاما کونوانسييونو آذربايجان قادين حركاتي: تئللي زري و سريه خانيم ايسوئچلى قادينلارين ايجتيماعى-سيياسى دوروملارى حيجاب رونئسانسى بيرليكده ياشاما و هله ده سئوگيلى قالابيلمه آذربايجاندا قادين مطبوعاتى يازيلار-آراشديرمالار. نوشته ها-بررسىها زنان تبريز در سنگرهاي مشروطهخواهي حق راى زنان آذربايجان: نخستين در ايران وعالم اسلامى زن ترك هرگز در هم نخواهد شكست مساله زن و تبعیض جنسی در ایران-صداى اروميه ستم ملي و ستم جنسي در ايران-عليرضا اردبيلى ملاحظاتى در باره مساله زن-اشرف دهقانى ٨ مارس روز جهانى زن-اشرف دهقاني ويژه نامه روز جهانى زن-دونيا قادين گونو. آبتام جايزه صلح نوبل در خدمت تداوم خشونت در ايران Women of Azerbaijan- English Articles Seljuk female clothing Women in Turkish Safavid Era Timurid and Safavid Women in the Visual Arts Women's Rights in Azerbaijan Status of Women in Azerbaijan Azerbaijan: Women And Work Rights for Women, Mirvarid Dilbazi To Marry A Westerner? كتابخانه زن- قادين كيتابليغى
داستان زندگى رفيق هريسى- مرضيه اسكويى دختران كولى- مرضيه اسكويى تجربه نخستين مرگ- مرضيه اسكويى برخي از آثار اشرف دهقاني سياست دونياسى- دؤولت قادينلارى. دنياى سياست- دولت زنان توميريس طاهره زرين تاج قره العين طاهره زرين تاج قره العين مرضيه اسكويى اشرف دهقانى فاطمه امينى زينب پاشا تئللى زرى- سرييه شاهسئون ملكه لر٫ پرنسس لر زهرا خانم تاج السلطنه قاجار ملكه جهان قاجار مهد عليا شاهزاده اشرف فخرالدوله عصمت الملوك دولتشاهى رسيم-هئيكل-معمارليق. نقاشى-مجسمه سازى فرح نوتاش مهشيد رحيم تبريزى سپيده فرزام فرح اصولى-زنجان Mustafa Zadeh Aziza صحنه-سينما-تئاتر گوگوش: رسيملر- عكسها جميله شيخى تهمينه ميلانى مينا جعفرزاده افسر اسدي ثريا حكمت نسرين مقانلو فرحناز منافى ظاهر زيبا نادري شيرين بينا First Azerbaijani Woman on Stage, Shovkat Mammadova موسيقى-رقص-باله-آواز-اوپرا آتشپاره-اقدس نجفى برين فايقه آتشين گوگوش پروانه خانم قشقايى تاج السلطنه قاجار عزيزه مصطفىزاده خرامان قاسيمووا فيدان قاسيمووا Azerbaijan's First Ballerina, Gamar Almaszade Opera Singer, Khuraman Gasimova Aziza Mustafa Zadeh: Jazz, Mugam, Essentials of My Life All Eyes On Aziza The Oriental Princess of Jazz دب- مد- گؤزه لليك Modeling and Fashion in Azerbaijan ريتا جبلى نيگار طاليبووا ورزش-ايدمان Azerbaijani women and Circus Life سايتهاى پروين اعتصامى
|
توركجهميزده قادين
و اركهك آيريمچيليغي ايله جينسييهتچيليك، قاوراملار و اؤرنهكلهر+سؤزلوك
مئهران باهارلي
٢٠١١
سؤزوموز
ديل و گرچهكلييين
قارشيليقلي ائتگيلهشيمي
دوشونجه و دونياني
آلقيلاييش ايله داورانيشلاريميز ديلله بيچيملهندييي كيمي، ديلين اؤزو ده
بونلاردان سورهكلي اولاراق ائتگيلهنمهكدهدير. گرچهكليك دورمادان ديلي ائتگيلهيير
و ديل ده آراليقسيز يئني گرچهكليك يارادير. باشقا بير دئييشله ديل هم وار اولان
گرچهكلهري يانسيدير، هم ده بئيينده يئني و باشقا گرچهكلييين اولوشومونا قاتقيدا
بولونور. بوندان دولايي ديلين دهييشمهسي، گرچهكلييين دهييشمهسي دئمهك
اولدوغو كيمي، گرچهكليك دهييشينجه ده ديل دهييشميش اولور.
ديل قونوسو
فئمينيزم چاليشمالاريندا اؤزونه مركهزي بير يئر ائدينميشدير. توپلوملارين هر
آلانيندا و بو آرادا گلهنهكلهر، بوتهم (دين)، ياسالار، اورتال (مئدييا)،
گؤركسؤزده (ادهبيياتدا)، اولدوغو كيمي، ديلده ده قادينا قارشي آيريمچيليق واردير.
قادين، ديل آراجيليغي ايله ده آيريمچيليغا اوغراييپ باسقي آلتيندا توتولور. حتتا
ديل، قادينا قارشي آتااركيل بير دوشونگهنين (ايدئولوژينين) گوجلو آراجينا چئوريلهبيلهر.
بير توپلومون ديلي
اينجهلهنهرهك، او توپلومون جينسييهتلهره باخيشلاري، اونلارا بيچديكلهري
اويناملار (روللار)، گوج داغيليمي و توپلومون اؤن يارقيليلاري گؤزلهملهنهبيلهر.
ديلدهكي دئييملهر بو قونودا چوخ اؤنهملي ايپ اوجو و قايناغي اولوشدورورلار.
اريل (موذهككهر) ديل، اركهيي نورم اولاراق آلير و قاديني گؤرونمهز قيلير.
بونون دا اؤتهسينده، وار اولان ديل دوزهني (سيستئمي)، گؤركسؤز، آتاآناسؤزلهري،
آرقو، سؤيوشلهر، گونلوك قونوشما ديلي و اورتال آراجيليغي ايله قادين و اونون
ائشئيليييني (جينسهلليييني) آشاغيلايير، قادينين گوجون (مجبوري) اويناملارا
(روللارا) سوخور. اريل ديل قادينا قارشي سالديرقان بير ديلدير.
ديل تكجه بيزيم
نئجه دوشوندويوموزو يانسيتمايير، عئيني آندا او بيزيم نئجه دوشوندويوموزه بيچيم ده
وئرير. ديل اوزهريندهكي اركهك حاكيمييهتي يالنيز دوشونجهني دئييل، گرچهكلييي
ده بيچيملهنديرير. بونون ديلدهملي (منطيقلي) سونوجو اولاراق، ديلي دئنهتلهمهك
(كونترول ائتمهك)، دوشونجهلهري ده دئنهتلهمهكدير. قادينلاري آشاغيلايان و
سيليكلهشديرهن دئگي (كليمه) و يا دئييملهرين سورهكلي اولاراق قوللانيلماسي،
قادينلارين گرچهكدهن ده آشاغيليق و سيليك اولدوغو وارساييم و اينانجيني بئيينلهرده
يئرلهشديرير. بو دا زامانلا آيريمچي و جينسييهتچي توپلوملارين يارانماسييلا
سونوجلانير. بوندان دولايي ائشئيچي (جينسييهتچي- سئكسيست) بير ديل، تؤزلو
(راديكال) بير بيچيمده آريتلاناراق يئنيدهن ياپيلانديريلمالي و گرهكيرسه يئني
دريم (تئرمين) و دئگيلهر (كليمهلهر) تؤرهديلهرهك جينسييهتلهر آچيسيندان
يانسيز (نؤتر) و قاپساييجي (اينكولوسيو) بير ديل دورومونا گتيريلمهليدير.
ائشئيچي (جينسييهتچي)
ديللهر و اكينجلهر (كولتورلهر)
اينگيليزجه و بير
نئچه ديل ايستيثنا اولماق اوزهره، هيند آوروپا ديل اوغوشو (عاييلهسي)، هابئله
سامي ديللهري ديل بيلگيسي آچيسيندان جينسييهتچيديرلهر. اورال آلتاي ديللهري
ايسه ديل بيلگيسي آچيسيندان دئييل، آنجاق سؤزجوك، دئييم و آتاآناسؤزلهري يؤنلهريندهن
جينسييهتچيديرلهر. آلتاي ديللهريندهن اولان توركجه اوچونجو شخص تكيل آديليندا
(ضميرينده) ديشي و اركهك اوچون آيري سؤزجوكلهر يوخدور و بونلارين هر ايكيسي تك
"او" آديلي ايله آنلاتيلير. بو ندهنله توركجه، ديل بيلگيسي آچيسيندان
جينسييهتچي ديللهر آراسيندا ساييلماز.
توركجهنين ديل
بيلگيسي آچيسيندان جينسييهتچي اولماماسينا قارشين، تورك اكينجي (كولتورو) اؤزهلليكله
ايسلام بوتهمي (ديني) و تاجيك – دري – فارس دونياسييلا تانيشديقدان سونرا،
آتااركيل بير ياپييا يييه (صاحيب) اولموشدور. بو و باشقا بير سيرا ندهنلهردهن
دولايي، گونوموز توركجهسي جينسييهتچي و قاديني ايكينجيل گؤرهن اؤيهلهرله
(عونصورلارلا) دولودور.
آزهربايجان توركجهسينه
گلينجه، گؤزلهملهنهن ماراقلي بير اولقو داها واردير. او دا، جينسييهتچي ديلي
قوللانمادا ايكي آشيري يؤنهتگيل (سيياسي) اوج ساييلان كؤكدهن دينچي
ايسلامچيلارلا قاتي كومونيستلهر آراسيندا اؤنهملي بير فرقين اولماييشيدير.
بونلارين ايكيسي ده جينسييهتچي ديل قوللانما و بو آلاندا توتوچولوق و گلهنهكچيليك
باخيملاريندان بير بيرينه چوخ بنزهمهكدهديرلهر. اصلينده قوزئي آزهربايجان`ين
آشيري جينسييهتچي اولان رسمي-ادهبي ديلي آزهربايجانجانين بؤيوك اؤلچوده سوويئت
دؤنهمي كومونيست يؤنهتيمينين اورونو اولدوغو، بو آچيدان اولدوقجا آنلاملي بير
اولونتودور (فئنومئندير).
توركجهميزده قادين
و اركهك آيريمچيليغي و جينسييهتچي آنلاييشين يانسيمالاري
بو يازقادا (مقالهده)
آيرينتيلارا گيرمهدهن توركجهميزين جينسييهتچي بويوت و يؤنلهري و آرديندا
اونون جينسييهتچيليكدهن آرينماسينين نئچه يولونا دهيينميشهم. دوغالين (البهتته)
يئني ديل و يئني گرچهكليكلهر ياراتماق، اوزون و يوروجو بير سورهجدير. منيم
آماجيم دا بونلاري ياپماق دئييلدير. آماجيم بو قونويا ديققهتلهري چكمهك و
دويارليليق ياراتماق يولوندا ايلك آدديمي آتماقدير.
بو دوغرولتودا آزهربايجان
توركجهسينده جينسييهتچي آنلاتيملاري آشاغيدا توپارلاميشام. بونلاري نئچه بؤلومه
آييرماق اولار:
قاديني يوخ سايان و
گؤرمهز قيلان اريل آنلاتيملار (ايفادهلهر)
قاديني جينسهل بير
نسنه گؤستهرهن آنلاتيملار
قاديني اركهيين
صاحيب اولماسي و دئنهتلهمهسي گرهكهن بير نسنه گؤستهرهن آنلاتيملار
قاديني، عاغيل،
سئچيم و ذئوقلهري ايله جينسهلليييني كيچيمسهييپ آشاغيلايان آنلاتيملار
قاديني بللي
اويناملارا (روللارا) سوخان آنلاتيملار
قادين و اركهك
اوزهريندهن ايكيليكلهر سوناراق جينسييهتچيليك ياپان آنلاتيملار
قادين وورقوسو
ياپاراق قاديني اؤتهكيلهشديرهن آنلاتيملار
قاديني چئشيتلي
كيمليكلهره يانسيداراق جينسييهتچيليك ياپان آناتيملار
اركهك اوزهرينده
جينسييهتچيليك يارادان آنلاتيملار
اركهيي اوجالداراق
و اؤيهرهك جينسييهتچيليك ياپان آنلاتيملار
خيطاب ائتدييي
جينسييهت باخيميندان اريل اولان آنلاتيملار
و.س.
آدام (آدام
اؤلدورمه، آدام باشينا دوكتور، ....): قادين، كؤكهن اولاراق اركهيي آنلاتان (ايفاده
ائدهن) آدام كليمهسينين ايچينده يئر آلماييپ، اونون تانيمي ديشيندا قالماقدادير.
گونوموزده ايسه آدام كليمهسينين هم اينسان، هم اركهك آنلاميندا اولماسي، قادينين
وارليغيني سيليكلهشديرميش و يوخ سايميشدير.
آدام اولماق، آدام
كيمي، آدام يئرينه قويماق، آدام سايماق، آدام ائيلهمهك، ...: بو دئييملهرده اركهك آنلاميندا اولان آدام كليمهسي،
قادينين وارليغيني سيليكلهشديرميش و يوخ سايميشدير. بونا اك اولاراق بوراداكي
آدام`لي آنلاتيملارين هاميسي اولوملو آنلاملار ايچهرمهكده، اركهكلييي اؤيهرهك
اوجالديپ آلقيشلاماقدا و بو اوستون اؤزهلليكلهرين اركهكلهره عاييد اولدوغو
كيمي گيزلي آنلاملار داشيماقدادير.
اوغلو (اينسان
اوغلو، ...): بو كليمهنين
داشيديغي آچيق آنلام، قادينلاري دا ايچهرهجهك بيچيمده قوللانيلماسينا ايذين
وئرمهيير. بورادا دا قادينين سيليكلهشمهسي و يوخ ساييلماسي سؤز قونوسودور.
سوي آدلاردا –اوغلو
اكي: اوغلو ايله بيتهن
سوي آدلاري، اوغوشون (عاييلهنين) بوتون اوشاقلارينين اركهك اولدوقلاري و
آرالاريندا ديشي بير اوشاق اولماديغي ايزلهنيميني وئرير. بورادا قادينين گؤرمهزدهن
گلينمهسي و يوخ ساييلماسي سؤز قونوسودور.
آتا (آتايورد، آتا
ياديگاري، آتادان قالما، ..):
بونلار اسكي و بايري (باستان) اينسانلاري آنلاتماق اوچون ايشلهديلير. آنجاق گرچهكده
يالنيز اركهكلهري آنلاتير (ايفاده ائدير). بو آنلاتيملار قادينلاري گؤرمهزدهن
گلهن و يوخ سايان بير آنلاييشين يانسيتماسيدير.
آتالارسؤزو: بو دئييم، سانكي بوتون سؤيلهنهن و گئچميشدهن
گونوموزه گلهن سؤزلهري اركهكلهر سؤيلهميش، بو آلاندا نه وارسا هاميسيني اركهكلهر
اورهتميشدير و بونلارين اورتايا چيخاريلماسيندا قادينلارين هئچ بير اوينامي
اولماميشدير ايزلهنيمي يارادير. بو ديلدهم (منطيق)، قادينلارين يوخ ساييلماسي و
گؤرمهزدهن گلينمهسي يولو ايله جينسييهتچيليك ياپما اؤرنهييدير.
ار، اري: توركجهده ار سؤزو بوتونويله اركهك
آنلاميندادير. آنجاق اسكي زامانلاردان بري تورك كولتورونده اينسان آنلاميندا دا
قوللانيلميشدير. بو و اويماق آدلاريندا (خزهر، آغاج اري، ...) ار سؤزو كيتلهني
تمثيل ائدهر و بو كيتله يالنيز اركهكلهردهن اولوشور ايزلهنيمي يارادير. بو دا
قاديني يوخ سايان جينسييهتچي بير آنلاييشين ديله يانسيماسيدير.
سؤزون اري، ارهن
(ائولييا)، اردهم (فضيلهت):
اركهك آنلاميندا اولان ار كؤكوندهن ياپيلميش بو كيمي آنلاتيملاردا ار بؤلومو،
قاديني گؤرونمهز ياپير. آيريجا بو دئييم و دئگيلهر، اره اولوملو آنلاملار يوكلهيهرهك،
اركهيي اوجالديپ آلقيشلايير و بو مزييهتلهرين يالنيز اركهكلهره عاييد اولدوغو
گيزلي آنلاميني داشيماقدادير.
كيشيليك: بو كليمه كيشي اولما دورومو و كيشيجه داورانيش،
ايگيتليك آنلاملاريندادير. ايگيتليك آنلامي اركهيه اؤيگونون ديلسهل بير
يانسيماسيدير (كيشينين يايندا باش كسهرلهر، كيشي توپوردويونو يالاماز، كيشينين
سؤزو بير اولار، كيشي كيمي اول قورخاق اولما، كيشي كيمي سؤز وئر، ...)
كيشي غئيرهتلي
قادين: تورك آتاآناسؤزلهرينده
اوستون اؤزهلليكلهرين اركهكلهرين تكهلينده اولدوغو دوشونجهسي كؤكلو اولوپ، گئنيش
يئر آلماقدادير. او دنلي كي بير اينساني يوكسهلتمهك ايستهركهن اونو اركهيه،
آلچالتماق ايستهركهن ده قادينا بنزهتمهك گرهكلي و يئتهرليدير. كيشي غئيرهتلي
قادين اؤرنهيينده اولدوغو كيمي، بير سيرا اولوملو سانيلان صيفهتلهر قادينلارا
ايسناد ائديلهنده بيله، بو ايش اونلاري اركهكلهره بنزهدهرهك ياپيلير.
مردانه، نامرد،
جؤمهرد، مرد-ي مردانه، ...: فارسجادان آلينتي
اولاراق توركجهيه گيرهن بو كليمهلهر اؤزلهرينده تام بير اورتاچاغ جينسييهتچي
آنلاييشي يانسيديرلار. فارسجا مرد (ار) كليمهسينين كؤمهيي ايله ياپيلميش بو
دئييملهرين هاميسي، اركهيين اوستون اؤزهلليكلهريني وورقولايير. بو
آنلاتيملاردا اولوملو آنلام داشييان مرد بؤلومو، بو اؤزهلليكلهره صاحيب اولانلار
آراسيندا قاديني گؤرونمهز ياپماقدادير. بو دئييملهر آيريجا اركهيي اوجالديپ
آلقيشلاياراق، كيشيجه داورانيش، ايگيدليك و الي آچيقليق كيمي اوستونلوكلهرين،
يالنيز اركهكلهره عاييد اولدوغو گيزلي آنلاميني داشيماقداديرلار. بو كليمهلهر
اركهيه اؤيگونون ديلسهل يانسيماسي و اركهكلهري اوجالداراق ديلده جينسييهتچيليك
ياپمانين اؤرنهييديرلهر.
آروات: اسكي توركجهدهكي اوراقات كليمهسينين دهييشگهسي
اولان آروات كليمهسي، قادين آنلاميندا اولوپ، ار و يا كيشينين قارشيليغيدير.
آروات سؤزو ايلك باشدا يانسيز بير كليمه ايكهن داها سونرالار اونا اولومسوز
چاغريشيملار يوكلهنميش و قوللانيلماسي قاچينيلير اولموشدور. گونوموز توركجهسينده،
اؤزهلليكله قوزئي آزهربايجان و توركييهده آروات آشاغيلاما سؤزجويو اولاراق
گؤرولور و چكينيلمهسي گرهكهن، عاييب و آرقو بير كليمه دييه آلقيلانير. اويسا
اركهكلهر حاققيندا ايشلهديلهن ار و يا كيشي كليمهلهري بئله اولومسوز
آنلاملار داشيماماقداديرلار. بوگون آروات يئرينه داها نزاكهتلي و كيبار اولدوغو
سانيلان قادين و توركييهده بايان كليمهلهري قوللانيلماغا باشلاميشدير.
آروات كيمي
آغلاماق: قادينين ضعيف
اولدوغونو وورقولايير. بو كيمي آنلاتيملار گنهلده اركهكلهري آشاغيلاماق و كيچيك
دوشورمهك اوچون قوللانيلير. چونكو اريل جينسييهتچي ديلدهمينده (منطيقينده)
قادين و قادين كيمي اولماق، آشاغي و آلچاق اولماقلا ائشيتدير. بو دئييم، قادين و
اركهك روللاريني آييران، قاديني بللي بير رولا سوخان و قادينلاري آشاغيلايان
آنلاتيم اؤرنهييدير.
آرواد كيمي دير
دير، آرواد كيمي سؤز گزديرمهك، آروات كمي دالجا دانيشماق، ....: بو آنلاتيملار قاديني آشاغيلايان و بللي دوشوك
دوزئيلي و اولومسوز داورانيشلاري قادينلارا مال ائدهن آنلاتيملاردير. اويسا
ديليمزده (كيشي كيمي) دئييميني ايچهرهن آنلاتيملار، حاققيندا ايشلهديلهن شخصي
اؤيمهك و اوجالتماق اوچون قوللانيلير. اؤرنهيين (كيشي كيمي قادين) آنلاتيمي،
قادينين گوجلو و بئجهريكلي آنلاميندا اولوپ اؤيگونو بليرتمهكدهدير.
آروات حامامي: هامينين بيردهن دانيشماسي و چوخ گورولتولو يئر
آنلاميندادير. بورادا قادينلارين گرهكسيز، چوخ و يوكسهك سسله قونوشما ايماژي
ياراديلير. اويسا ديليميزده بو آنلامدا كيشي حامامي دئييمي يوخدور.
قيز: بو كليمهنين آنلاملاريندان بيري جينسهل
ايليشكيده بولونماميش ديشي و يا باكيرهدير. بورادا جينسهل ايليشكيده بولونموش و
يا بولونماميش ديشيلهر اوچون ايكي آيري كليمهنين وارليغي (قيز، قادين) گؤرولور.
اويسا اركهكلهر اوچون بئله بير آيريم يوخدور. بو ايفاده قاديني جينسهل بير نسنه
اولاراق سونان جينسييهتچي بير آنلاتيمدير.
قيز آلماق، قيز
وئرمهك، قيز ايستهمهك، آروات آلماق، اره وئرمهك: توركجهميزده بونلارين قارشيليغي اولاجاق اوغلان
آلماق، اوغلان وئرمهك، اوغلان ايستهمهك، قيزا وئرمهك، ... دئييملهري يوخدور.
بو دئييملهر، قيزين آلينيپ وئريلهن بير نسنه، دهييش توخوش ائديلهبيلير بير
آراج اولدوغونو گؤستهرير، قاديني اركهكلهر طرهفيندهن صاحيب اولونان بير نسنه
اولاراق سونور.
تورشاميش قيز،
ائوده قالميش قيز: بو كيمي دئييملهر
ايستهنيلمهيهن، يئيلهنمهيهن قيزلار اوچون ايشلهديلير. اويسا توركجهميزده
اركهكلهر اوچون بونلارين قارشيليغي يوخدور. چونكو تورك توپلومون گؤزونده سوباي
قالميش بير اركهيين آشاغيلاناسي و اوتانيلاجاق بير ياني يوخدور.
قيز قانديرماق، قيز
تاولاماق: بو ايكي دئييم اسكي
توركجهده قانديرماق (بيريني ياخشيجا و دويوروجو بيچيمده باشا سالماق) و تابلاماق
(راضي ائتمهك) آنلاملاريندا اولان مصدهرلهردهن ياپيلميشدير. آنجاق بو مصدهرلهر
بوگون ايلكين آنلاملاريني ايتيرهرهك آلداتماق آنلاميني قازانميشلاردير. بو
دورومدا، گونوموزدهكي قوللانيملاري قيزلاري جينسهل نسنه اولاراق و قولايجا
آلداتيلاجاق كيمسهلهر دييه تصوير ائتديييندهن دولايي، جينسييهتچي دئييملهردير.
قيز كيمي تئز
اينجييهن، بورجودان، ...: بو كيمي
قوللانيملار (قيز كيمي قورخاق، قيز كيمي بورجودورسان، تئز اينجييهن قيز كيمي
اولموسان، ...) گنهلده اركهكلهري كيچيمسهمهك و آشاغيلاماق اوچون قوللانيلان
آنلاتيملاردير. سانكي اركهكلهر اوچون آشاغيلانمانين يولو، قيز كيمي اولماق و
داورانماقدان گئچهر.
قيز كيمي تزه: بير نسنهني تانيملاماق اوچون قوللانيلان (قيز
كيمي ماشين آلميشام، قيز كيمي تپ تزه، ..) آنلامي، سؤزو ائديلهن نسنهنين ال دهيمهميش
و يئني اولوشودور. بو دئييم قادينين ديش گؤرونوشو و جينسهلليييني چاغريشديرير.
قادين اينجه
وارليقدير: قادينلار حاققيندا
سؤيلهنهن اينجه كيمي سؤزلهرين، ايلك باخيشدا اولوملو بير آنلام داشيديقلاري
دوشونولهبيلير. آنجاق بو آنلاتيمي قوللانان اركهكلهرين چوخو بئله بير سؤزون
اؤزلهرينين حاققيندا سؤيلهنمهسيني كسينليكله ايستهمهز.
ائو خانيمي، حايات
قاديني: بو آنلاتيملار
قادينلاري بللي روللارا سوخور و بو كيمليكلهرله قادينليق آراسيندا باغ قورور.
بوندان دولايي دا بو دئييملهرين اركهكلهر اوچون قارشيليغي يوخدور.
باجي: بير اركهك بير قادينا باجي دييه خطاب ائدهركهن،
اونا "من سنه باجيم گؤزويله باخيرام و سني قادين اولاراق گؤرمهييرهم"
دئميش اولور. بو دا قادينا باجي دييه خطاب ائدهن اركهيين گؤزونده قادينلارين
جينسهل بير نسنه اولدوقلاريني و اونون دا سؤزو گئدهن قادينا بير جينسهل نسنه
اولاراق باخديغيني، آنجاق بئله بير نيييهتي اولماديغيني آنلاتميش اولور.
آتا اوجاغي، دده
مالي، آتابابا قبريستانليغي، بابا ائوي: بو آنلاتيملار ائكونوميك گوجون آتادا و بابانين
ائوين صاحيبي و باشچيسي اولدوغو دوشونجهسينين سونوجودور. بونلار اورتاچاغدان
قالما قادينين يوخ ساييلما آنلاييشينين ديلده يانسيمالاريدير.
دئولهت آدامي، ايش
آدامي، ...: بو كيمي آنلاتيملار
قادينين ايش دونياسي، ائكونومي، يؤنهتگي (سيياسهت) كيمي بللي آلانلارينن ديشيندا
اولدوغو و دوغا يا دا اويناميندان (رولوندان) دولايي بو آلانلاردا يئر
آلاماياجاغيني ايچهرير. اك اولاراق، بو آلانلارين اركهك آلانلاري اولدوغو و
گوجون تكجه اركهيين الينده اولابيلهجهيينه وورقو ياپير.
آتابهيليك قورومو،
طريقهت ددهسي، بير دوشونجهنين باباسي، بهي بالاسي يئرده قالماز، ...: بو كيمي آنلاتيملار قادينلارين اؤتهيين (تاريخين)
ايچينده گؤرمهزدهن گليندييي و يوخ ساييلديقلاريني قانيتلايير.
رفيقه، موعهلليمه،
شاعيره، رققاصه، آكتريس، ...:
بو آنلاتيملار داها چوخ قوزئي آزهربايجان`ين توغرالي (رسمي) و گؤركول (ادهبي)
ديلينده ايشلهكديرلهر. چوخو عرهبجهدهن آلينما بو سؤزجوكلهر، توركجهده يئري
اولماماسينا قارشين، ايلگيلي آلانلاري اريل و ديشيل دييه ايكييه آييراراق جينسييهتچيليك
ياپير. بو كليمهلهر قادينلارين ايلگيلي آلانلاردا اولماسينين آز گؤرولور يا دا
ماراقلي اولدوغو ايزلهنيميني اويانديرير.
قادين تاجيرلهري؛
قوجا، قادين، اوشاق دئمهدهن؛ ....: بو كيمي دئييملهر قادينلارين اركهكلهره گؤره
ايكينجيلليك و ضعيفليييني ايما ائدير.
آنا اورهيي،
آناليق وورقوسو، ...: بونلار قادين و
اركهك روللاريني آييراراق جينسييهتچيليك يارادان آنلاتيملاردير. گونئي و قوزئي
آزهربايجاندا ايسلام دينچي و كومونيست گؤركسؤزون (ادهبيياتين) قادينين آناليق
گؤرهوينه وورقو ياپماسي، بو دوشونگهلهرين (ايدئولوژيلهرين) باخيشينا اويقون
اولاراق، بونلارين قادينين اصلي ايشي و اؤزهلليكلهري اولدوغو دوشونجهسيني يئرلهشديرمهك
ايستهمهلهري ايله ايلگيليدير.
وفالي قادين، آنا
باجي ناموسو، عيففهتلي آروات:
بو آنلاتيملار قاديني ان اوج بيچيمده جينسهل بير نسنه اولاراق گؤستهرهن،
بونلارين آچيغا وورولماسينين ايسه عاييب اولدوغونو سؤيلهيهن آنلاتيملاردير. بو
كيمي آنلاتيملار، اونلاري قوللانانلارين اؤزهلليكله ايسلامچي دينچي و كومونيست
ادهبيياتين قادينين جينسهلليييني آشيري درهجهده اؤنهمسهديييني گؤستهرير.
قادين حاقلاري: بو كيمي آنلاتيملار، ديشيليك و قادينا وورقو
ياپاراق اونو اؤتهكيلهشديرير.
قارداش اؤلكه،
قارداش شههر، ههيه قارداش، ...:
بو كيمي آنلاتيملار خطاب ائتديكلهري جينسييهت باخيميندان اريلديرلهر.
شاختا بابا: يانسيز بير كليمه يئرينه سئوويئت آزهربايجانيندا
روسجادان دوغرودان چئويري يولويلا آلينان بو اريل كليمهنين (توركمهنيستاندا آياز
بابا، تاتاريستاندا قيش باباي، اؤزبهكيستاندا قار بابا، توركييهده نوئل بابا)،
او دؤنهم كومونيست يؤنهتيمده ديلده جينسييهتچي آنلاييشين وارليغينين قانيتي
اولاراق دهيهرلهنديريلميشدير.
قوجالماق، قاريماق: اسكي توركجهده ياشلانماق قارشيليغيندا بو ايكي كليمه
وار ايدي. بو دوروم، قادين و اركهك اوزهريندهن ايكيليك سوناراق ديلده جينسييهتچيلييين
اؤرنهيي ايدي. بوگون قاريماق مصدهري اونوتولاراق يئريني بؤيوك اؤلچوده هر ايكي
جينس اوچون ايشلهديلهن قوجالماق مصدهرينه بيراخميشدير. ايلك باشدا يالنيز اركهكلهر
اوچون ايشلهديلهن قوجالماق`ين بوگون قادينلار اوچون ده ايشلهديلمهسي، ديلده
قادينلارين وارليغيني گؤرمهزدهن گلمه و سيليكلهشديرمهنين اؤرنهييدير.
آرواتباز، قادين
پرهست: بو كيمي
آنلاتيملار قاديني اركهكلهرجه ائيلهنمهك اوچون قوللانيلان جينسهل بير نسنه
اولاراق گؤستهرير.
يوسما، جيندا،
قحبه: قادينلارين جينسهللييني
اؤنه چيخاردان، اونلاري بللي اولومسوز روللارا ايتهن بو كيمي آنلاتيملارين اركهك
قارشيليقلاري يوخدور. قادينلارا اؤزگو اولان بو دئگيلهر، آشاغيلاما آماجلي سؤيوش
اولاراق دا قوللانيلير.
سؤيوشلهر (اوغراش،
گيج ديللاق، م-سؤزو): توركجهميزده
سؤيوشلهرين اؤنهملي بير بؤلومو قادينلارا قارشي جينسييهتچيليك ايچهرير.
قادينلارين جينسهلليييني اؤنه چيخاردان و آلچاق سايان بو سؤيوشلهر، گنهلده اركهكلهري
آشاغيلاماق اوچون ايشلهديلير و قادينلارا وئريلهن روللار (اوغراش: آناسيني و يا
باجيسيني فاحيشه ائدهن آدام آنلاميندا) و يا قادينلارين گؤوده و جينسهل
اورقانلاري ايله ايلگيليدير (گيج ديللاق: حرهكهتلهريني بيلمهيهن، دانيشديغيني
ايتيرهن آدام آنلاميندا. يا دا م-سؤزو: بورادا قادين جينسهل اورقانينين آدي تك
باشينا سؤيوش اولاراق ايشلهديلير). بو كيمي سؤيوشلهر ان آشاغيليق و ان دهيهرسيز
ساييلاني گؤستهريرلهر.
س-سؤزو: توركجهده اركهك و قادينين جينسهل بيرلهشمهسي
آنلاميندا اولان مصدهر (س-سؤزو)، اركهيين جينسهل اورقانينين آديندان تؤرهميشدير.
قادين و اركهيين جينسهل بيرلهشمهسيني، اورتاقلاشا گرچهكلهشديريلهن بير
ائيلهم دئييل ده، يالنيز اركهيه باغلايان و قاديني يوخ سايان و گؤرمهزدهن گلهن
بو دئييم، بوتونويله و آشيري درهجهده جينسييهتچي بير آنلاييشدير. اويسا اؤرنهيين
ايگيليزجهده بو مصدهرين قارشيليغي اولان ف-سؤزو، اركهيين جينسهل اورقاني
آديندان ياپيلماميشدير و ايكي جينس آچيسيندان يانسيز و قاپساييجيدير. ذاتهن
توركجهده جينسهل ائيلهمله ايلگيلي وار اولان كليمهلهرين هاميسينا ياخيني،
اركهك دهييشگهسيدير (وارييانتيدير) و بونلارين قادين قارشيليغي يوخدور. اؤرنهيين
ماستورباسييونون آزهربايجان توركجهسينده نئچه اركهك دهييشگهسي واركهن،
بونلارين قادين دهييشگهسي يوخدور. س-سؤزونون –دير`لي بيچيمي، آيريجا سؤيوش
اولاراق دا قوللانيلير. اركيل جينسييهتچي آنلاييشين بوارادكي ديلدهيي
(ايستيدلالي) بئلهدير: سئكس ائيلهمينده قادين ائديلگهن اولاندير. بير اركهيين
سئكس ائيلهمينده قادين قونوموندا اولماسي، اؤلومله ائشيتدير.
جينسييهتچي
آنلاييشلي بير نئچه آتاآناسؤزو:
گئچمه نامهرد
كؤپروسوندهن، قوي آپارسين سئل سني:
بورادا اركهيين ايگيتجه داورانيش، باهاديرليق و الي آچيقليق كيمي اوستون اؤزهلليكلهري
وورقولانير. بو آتاآناسؤزو اركهيي اوجالديپ آلقيشلاياراق، سؤزو ائديلهن مزييهتلهرين
يالنيز اركهكلهره عاييد اولدوغو، مرد اولمايانين (نامهردلهرين و بو آرادا
قادينلارين) بئله اوستون اؤزهلليكلهره يييه اولاماياجاغي گيزلي آنلاميني
داشيماقدادير. قاديني گؤرونمهز قيلان بو كيمي دئييملهر، اركهيه اؤيگونون ديلسهل
يانسيماسي و اركهكلهري اوجالداراق ديلده جينسييهتچيليك ياپمانين اؤرنهييدير.
-آروات سؤزونه
باخان آرواتدان دا اسكيكدير؛ آروادين ياخشيسينا دا لعنهت، پيسينه ده؛ ...:
بورادا قادينلار كؤتو و اكسيك وارليقلار اولاراق گؤستهريلير؛ قادين، عاغلي و
داورانيشي آشاغيلانير.
-ار آتاني ائل
آتار، ار توتاني ائل توتار: بورادا قادينين
تكجه ائش اولاراق، او دا يالنيز ارينه اويماسي و اونون طرهفيندهن قبول گؤرمهسي
دوروموندا توپلومدا دهيهري اولدوغو سؤيلهنير.
-قيزي
اؤز خوشونا قويسان، يا آشيغا گئدهر يا زيرناچييا: قادين عاغلي و جينسهللييي هر آلاندا آشاغيلانميش
و دئنهتلهنميشدير. بورادا دا قيزلار عاغيلسيز و اركهكلهر طرهفيندهن يؤنلهنديرمه
و دئنهتلهنمهيه مؤحتاج كيمسهلهر اولاراق گؤستهريلير.
-قيزيني دؤيمهيهن
ديزيني دؤيهر: بورادا قيزلارين
اؤز اوس (عاغيل) و آنلاقلاري (ايدراكلاري) اولماديغي، اركهكلهري طرهفيندهن
يؤنهلديليپ دئنهتلهنمهلي اولدوقلاري، آيريجا اولارا قارشي شيددهت قوللانيلماسي
گرهكدييي دوشونجهسي يئرلهشديريلير.
-قيزيوي ايته ده
وئرسهن آلداديپسان: بورادا قيز
اوشاغين دهيهرسيز اولدوغو و بير آن اؤنجه اوندان قورتولماسي گرهكدييي سؤيلهنير.
قيز ايتله عئيني جرگهيه يئرلهشديريلهرهك حئيوانلاشديريلير.
-قارينين زولفو آغ
اولار، اورهيي قارا: قاري كليمهسينده
بير چئشيت قاباليق و گؤبودلوق واردير. بورادا آيريجا داها دئنهييملي اولان ياشلي
(قاريلارين)، دول وس. قادينلارين اركهكلهرين اونلاردان اومدوغو روللاري يئرينه
گتيرمهيهن، آرد نييهتلي و سالديرقان اولدوقلاري دوشونجهسي واردير.
-آروادا ديشيوي
سايديرما؛ ايت ايله آروادا ائعتيبار يوخدور: بورادا قادينين گووهنيلمهز اولدوغو سؤيلهنير و
حئيوان دوزئيينه دوشورولهرهك آشاغيلانير.
-آروات مالي، باش
توخماغي: بورادا ائكونوميك
آلانين قادينا عاييد اولماديغي، قادينين اؤزونه عاييد مالي اولسا بيله، بونون هئچ
بير يارار ساغلاماديشي و سادهجه باش آغريسي اولدوغو ايدديعا ائديلير.
-آغلارسا
آنام آغلار، قالاني يالان آغلار:
بو آتاآناسؤزو اركهكلهرين آغلاماسينين اولوملو قارشيلانماديغي بير توپلومدا
آغلامانين قادينلارا (آنالارا) ياراشديغيني سؤيلهمهسي آچيسيندان ماراقليدير.
جينسلهر آراسي
داها يانسيز (نؤتر) و قاپساييجي (اينكولوسيو) بير توركجهيه دوغرو
توركجهميزدهكي
جينسييهتچي آنلاتيملارين وارليغي، توپلومدا قادينين ايكينجيلييينه و اؤتهكيلهشمه
– اؤزگهلهشمهسي ايله سونوجلانير. دوغالين (البهتته) دورومو آبارتماغا دا گرهك
يوخدور. تورك ديلي و آزهربايجان كولتورو فارس ديلي و فارسيستان كولتورو ايله
قارشيلاشديريلاندا چوخ داها آز جينسييهتچي و جينسهل آچيدان داها آز آيريمچيدير.
آنجاق بو دا بير گرچهكدير كي آرتيق ديليميز قادين –اركهك آيريمچيليغيني يانسيدان
اؤيهلهر و جينسييهتچي آنلاييشين تورتولاريندان آرينيپ داها ايلهري بير دوزئي و
يئنيجيل اؤلچونه (مودئرن ايستانداردا) قاويشماليدير. چونكو ديليميز جينسييهتلهر
آراسي آيريمچيليق و اؤن يارقيلاردان قورتولدوقجا، خالقيميز دا اؤزگورلهشهجهكدير.
٢-آتاآناسؤزونده
قادينلاري كيچيمسهيهن، قادينلاري عاجيز، آشاغي، يئتهرسيز گؤستهرهن، هابئله
جينسييهتچي آنلاييشلا اوستون اؤزهلليكلهري اركهكلهره ايسناد ائدهن دئييملهري
قوللانماقدان قاچينيلماليدير. بو كيمي جينسييهتچي آنلاييشلي آتاآناسؤزلهري،
اورتالدان (مئدييادان)، اوخول پيتيكلهريندهن (درس كيتابلاريندان) آريتلانيپ
چيخارديلماليدير.
٣-تورك و آزهربايجانلي
يازارلار، قوشارلار، اورتال (مئدييا)، بوتون يايين و بلگهلهرده جينسهل آچيدان
يانسيز اولان توركجه كليمهلهري قوللانمالي.
٤-يايينلاردا تيپيك
قادين رول و اؤزهللييي دييه بير شئيه دهيينيلمهمهليدير (قادين كيمي دويقوسال،
كيشي كيمي سؤزونو توتان، آنا اورهيي، وفالي قادين، عيففهتلي آروات، ...)
٥-جينسييهتلهر
حاققيندا ايستئرئوتيپلهردهن، جينسلهري بللي روللارا سوخان دئييم و كليمهلهري
قوللانماقدان اوزاق دورولماليدير (اؤرنهيين بيليم آدامي، حايات قاديني، ائو
خانيمي)
٦-جينسلهر
آراسيندا آيريمچيليغي چاغريشديران سؤز و دئييملهري قوللانماقدان چكينمهليدير.
اؤرنهيين فضيلهت آنلاميدا اولان اردهم كليمهسي، ار كؤكوندهن ياپيلديغي اوچون،
هر ايكي جينسه ائشيت مسافهلي اولماييپ، بو اوزدهن ده جينسلهر آراسي يانسيز و
قاپساييجي بير كليمه دئييلدير.
٧-آنلاملاري
زامانلا دهييشهن، آيدين و دقيق اولمايان، هم اركهك و هم هر ايكي جينس اوچون
قوللانيلميش كليمهلهر يئرينه (كيشي، ار، آدام، ...) تك آنلاملي و كسين اولان كليمهلهر
(اركهك، قادين، ..) و جينسييهتسيز كليمهلهر (آدام يئرينه توركجه يالينيق)
قوللانيلماليدير.
٨-آدام، ار و بنزهرلهرينين
ايشلهديلدييي كليمهلهرده بونلارين يئرينه گرهكدييينده اينسان كليمهسيني
قوللانماليييق (بيليم آدامي يئرينه بيليم اينساني، ...)
٩-قاديني يوخ سايان
و گؤرمهزدهن گلهن كليمه و دئييملهر يئرينه، نؤتر اولان توركجه كليمهلهر
بولونمالي و يا دا يئنيدهن تؤرهديلمهليدير. اؤرنهيين آتايوردو يئرينه اسكي
توركجه و بير سيرا چاغداش لهجهلهرده وطهن آنلاميندا وار اولان يئرسو كليمهسي
ايشلهديلهبيلهر.
١٠-قادين و اركهك
ايله ايلگيلي ايكيليكلهر سونان آنلاتيملار قوللانيلماماليدير. اؤرنهيين هر بير
جينسييهتين ياشلانماسي اوچون آيري بيرهر مصدهرين وارليغي (قوجالماق، قاريماق)،
يا دا ايلك باشدا اركهكلهره اؤزگو اولان قوجالماق`ين بوگون هر ايكي جينس اوچون
قوللانيلماسي سورونلودور. بو ايكي يؤنتهمين يئرينه، جينسلهر آراسي يانسيز اولان
ياشلانماق مصدهريني قوللانماق اويقوندور.
١١-توركجهده گنهل
بير ايلكه اولاراق كليمهلهرين جينسييهتي اولماديغيندان حرهكهتله، اريل و يا
ديشيل (موذهككهر و يا مواننهث) عرهبجه يا دا آوروپا كؤكهنلي بير سؤزجويو
قوللانماق يئرينه، يانسيز اولان توركجه كليمهلهر ايشلهتمهليييك. اؤرنهيين
آكتور و آكتريس يئرينه يانسيز اولان توركجه اوينامان، موعهلليم و موعهلليمه
يئرينه يانسيز اولان توركجه اؤيرهتمهن، دوست و رفيقه يئرينه يانسيز اولان
آرخاداش، رققاص و رققاصه يئرينه يانسيز اولان بيييچي كليمهسيني قوللانماليييق.
توركجهلهشديرمه يؤنتهمييله قولايجا جينسييهتچيليكدهن اوزاق دورابيلهريكك.
١٢-جينسييهت
آيريمي اساسيندا ياپيلميش آلينتي فارسا كليمهلهرين يئرينه، جينسييهتسيز اولان
توركجه كليمهلهر ايشلهديلمهليدير. اؤرنهيين مردانه يئرينه ايگيتجه، آلپجا،
باهارديرجا؛ نامهرد يئرينه الچاق، جؤمهرد يئرينه سلهك، الي آچيق قوللانيلابيلهر.
١٣-آروات كليمهسيني
قوللانماقدان قورخمامالييق. بونو يانسيز بير كليمه اولاراق قوللانماغا
آليشماليييق. آروات`ي كيشينين قارشيتي اولاراق گؤرمهك، اونو يالنيز بير جينسهل
نسنه اولاراق گؤرمهمهميزه كؤمهك ائدهجهكدير.
١٤-باجي (و
فارسجاسي همشيره) كيمي معصوم گؤرونهن آلت كيمليكلهر، قادينا باخيشي ان اولومسوز
ائتگيلهيهن كيمليكلهردير. بونلاري بييولوژيك باجيميز اولمايان قادينلار
حاققيندا قوللانماماليييق. چونكو بونلار قاديني بير جينسهل نسنه، آيريجا
قورونماغا مؤحتاج، ضعيف يا دا اركهيه باغلي بير وارليق اولاراق تانيملاييرلار.
١٥-مسلهكلهرين
اؤنونه قادين كليمهسي گتيرمهك (قادين پيلوت)، ايلگيلي قادينين اركهيين ايشيني
گؤردويو و سئيرهك گؤرولهن بير دوروملا قارشي قارشييا اولدوغوموز ايزلهنيميني
يارادير و آيريجا قاديني ايكينجيلييه ايتهلهيير.
١٦-آروات آلماق،
اره وئرمهك كيمي قادينلاري ساتين آلينان نسنه اولاراق گؤستهرهن دئييملهرين
يئرينه يانيسيز دئييملهر اؤرنهيين سيراسييلا ائولهنمهك و ائوهرمهك
قوللانيلابيلهر.
گرچهيه هو!
توركجهميزده قادين و اركهك آيريمچيليغي ايله
جينسييهتچيليك- سؤزلوك
آبارتماقAbartmaq : اغراق كردن
آتااركيلAtaerkil : پدرسالار
آچيAçı : زاويه
آديلAdıl : ضمير
آراجArac : وسيله
آراجيليقAracılıq : وساطت
آراليقسيزAralıqsız
: بدون انقطاع، پيوسته
آرخاداشArxadaş : دوست، رفيقه
آردArd : پشت
آريتلانماقArıtlanmaq
: پاكسازي شدن
آرينماArınma : خلوص
آشاغيلاماقAşağılamaq
: تحقير كردن
آشيريAşırı : افراطي
آلانAlan : عرصه
آلقيشلاماقAlqışlamaq
: تحسين كردن
آلقيلاييشAlqılayış
: ادراك
آليشماقAlışmaq : عادت كردن
آلينتيAlıntı : اقتباس
آماجAmac : هدف
آنجاقAncaq : اما
آنلاتيلماقAnlatılmaq
: افاده شدن
آنلاتيمAnlatım : افاده
آنلاقAnlaq : ادراك
آنلامAnlam : معني
آنلامليAnlamlı : معنيدار
آنلاييشAnlayış : ذهنيت
آيريجاAyrıca : جداگانه
آيريمAyrım : جدائي، افتراق
آيريمچيليقAyrımçılıq
: تبعيض
آيرينتيAyrıntı : جزئيات
اريلEril : مذكر
اكEk : علاوه
اكسيكEksik : كم
اكينجEkinc : فرهنگ
الي آچيقEli açıq : سخي، جوانمرد
اؤتهكÖtek : تاريخ
اؤتهكيلهشديرمهكÖtekileşdirmek
: غير خودي كردن
اوجالتماقUcaltmaq :
ارج گذاشتن، متعالي دانستن
اوخولOxul : مدرسه
اورتاچاغOrtaçağ : قرون وسطي
اورتاقلاشاOrtaqlaşa
: با مشاركت هم
اورتالOrtal : رسانه
اورونÜrün : محصول
اؤزگوÖzgü : خاص
اؤزگورلهشمهكÖzgürleşmek
: آزاد شدن
اؤزهلليكÖzellik : خصوصيت
اوسUs : عقل، هوش
اوستونÜstün : برتر
اوغراماقUğramaq : مواجه شدن
اوغوشOğuş : خانواده، عائله
اؤلچوÖlçü : اندازه
اؤلچونÖlçün : استاندارد
اولقوOlqu : پديده
اولوشومOluşum : تشكل
اولومسوزOlumsuz : منفي
اولوملوOlumlu : مثبت
اولونتوOluntu : پديده
اؤن يارقيÖnyarqı : پيش داوري
اؤنهمسهمهكÖnemsemek
: مهم شمردن، اهميت دادن
اؤيرهتمهنÖyretmen
: معلم
اويساOysa : در حاليكه
اويقونUyqun : متناسب
اويماقOymaq : طايفه
اويماقUymaq : متابعت كردن
اؤيمهكÖymek : تقدير كردن، مدح كردن
اوينامOynam : رل، نقش
اوينامانOynaman : هنرپيشه
اؤيهÖye : عنصر
ائتگيلهشيمÉtgileşim
: تاثير متقابل
ايچهرمهكİçermek :
محتوي بودن
ائديلگهنÉdilgen : مفعول
ايزلهنيمİzlenim : حس، تصور
ائشÉş : همسر
ايشلهكİşlek : رايج، مورد استفاده
ائشهلÉşel : جنسي
ائشئيÉşéy : جنسيت
ائشيتÉşit : مساوي، برابر
ائشئيچيÉşéyçi : سكسيست
ايكينجيلİkincil : فرعي
ايگيتİgit : دلاور، قهرمان
ايلكهİlke : اصل
ايلكينİlkin : نخستين، اوليه
ايلگيليİlgili : مربوطه
ايلهريİleri : جلو، پيش
ايليشكيİlişki : رابطه
اينجهلهنمهكİncelenmek
: بررسي كردن
ائيلهمÉylem : عمل
ائيلهنمهكÉylenmek
: تفريح كردن
باخيمBaxım : نگاه
باسقيBasqı : تضييق، فشار
باغBağ : پيوند، ربط
باهاديرBahadır : قهرمان، پهلوان
بايريBayrı : باستان
بلگهBelge : مدرك، سند
بلليBelli : معين
بليرتمهكBelirtmek
: معين كردن
بوتهمBütem : دين
بؤگوشلوBögüşlü : حكمت دار
بولونماقBulunmaq : قرار داشتن
بويBoy : عشيره
بويوتBoyut : بعد
بئجهريكليBécerikli
: سررشته دار، بافراست
بيچيمBiçim : فرم
بيچيملهنمهكBiçimlenmek
: فرم گرفتن
بيييچيBiyiçi : رقاص، رقاصه
پيتيكPitik : كتاب
تابلاماقTablamaq : راضي كردن
تانيمTanım : تعريف
تانيملاماقTanımlamaq
: تعريف كردن
تكهلTekel : انحصار
تكيلTekil : منفرد
توپارلاماقToparlamaq
: جمع آوري كردن
توپلومToplum : جامعه
توتوچوTutucu : محافظه كار
تؤرهتمهكTöretmek
: ايجاد كردن
تؤزلوTözlü : راديكال
توغراليTuğralı : رسمي
جرگهCerge : رديف
چاغداشÇaödaş : معاصر
چاغريشيمÇağrışım : معني ضمني
چكينمهكÇekinmek : اجتناب كردن
چئشيتÇéşit : نوع
چئويريÇéviri : ترجمه
داغيليمDağılım : تقسيم، پراكنش
داورانيشDavranış : رفتار
دريمDerim : اصطلاح
دنليDenli : به آن درجه
دهيهرلهنديرمهكDeyerlendirmek
: ارزيابي كردن
دهييش توخوشDeyiş
toxuş : بده بستان
دهييشگهDeyişge : واريانت
دهيينمهكDeyinmek
: اشاره كردن
دورومDurum : وضعيت
دوزهنDüzen : سيستم، نظم
دوزئيDüzéy : سطح
دوشونگهDüşünge : ايدئولوژي
دوغالينDoğalın : البته، طبيعتا
دوغرولتوDoğrultu : راستا، استقامت
دؤنهمDönem : دوره، عهد
دويارليليقDuyarlılıq
: حساسيت
دويقوسالDuyqusal : احساساتي
دويوروجوDoyurucu : تطمين كننده
ديشDış : خارج
ديشيDişi : مونث
ديشيلDişil : مونث
دئگيDégi : سخن
ديل بيلگيسيDil
bilgisi : دستور زبان
ديلدهكDildek : استدلال
ديلدهمDildem : منطق
ديلسهلDilsel : زباني
دئنهتلهمهDénetleme
: كنترل
دئييمDéyim : اصطلاح
ساغلاماقSağlamaq : تامين كردن
سالديرقانSaldırqan
: متهاجم
سانكيSankı : تو گوئي
سانيلماقSanılmaq : گمان شدن
سوبايSubay : مجرد
سورهجSürec : روند
سورهكليSürekli : متماديا، پيوسته
سورونلوSorunlu : مساله دار
سونماقSunmaq : تقديم كردن، عرضه نمودن
سونوجلانماقSonuclanmaq
: منتهي شدن
سوي آدSoyad : نام خانوادگي
سؤيوشSöyüş : فحش
سئچيمSéçim : انتخاب
سيليكSilik : غيرمهم، غيربرجسته
سلهكSelek : سخاوتمند
سئيرهكSéyrek : نادر، به ندرت
قاباQaba : خشن
قاپساييجيQapsayıcı
: شامل
قاتقيQatqı : سهم
قاتيQatı : سرسخت
قاچينيليرQaçınılır
: آنچه از آن اجتناب مي شود
قارشيتQarşıt : ضد، مقابل
قارشيليقQarşılıq : معادل
قارشيليقليQarşılıqlı
: متقابل
قارشينQarşın : علي رغم
قانيتQanıt : ثبوت
قانيتلاماقQanıtlamaq
: اثبات كردن
قاورامQavram : مفهوم
قاويشماقQavışmaq : واصل شدن
قوشارQoşar : شاعر
قوللانماقQullanmaq
: به خدمت در آوردن
قونوQonu : موضوع
قونوشماQonuşma : گفتگو
قونومQonum : موقعيت
كسينليكلهKesinlikle
: قطعيا
كؤتوKötü : بد
كؤكدهن بوتهمچيKökden
bütemçi : بنيادگرا
كؤكلوKöklü : ريشه دار
كؤكهنKöken : ريشه
كيتلهKitle : توده
كيچيمسهمهكKiçimsemek
: تحقير كردن
كيمليكKimlik : هويت
گرچهكلهشمهكGerçekleşmek
: متحقق شدن
گرچهكليكGerçeklik
: واقعيت
گرهكسيزGereksiz : غيرضروري
گرهكليGerekli : لازم
گلهنهكGelenek : سنت
گنهلدهGenelde : عموما
گؤبودGobud : خشن، بي كيفيت
گوجونGücün : مجبوري، تحميلي
گؤركسؤزGörksöz : ادبيات
گؤركولGörkül : ادبي
گؤرهوGörev : وظيفه
گؤرونمهزGörünmez :
نامرئي
گؤرونوشGörünüş : ظاهر
گؤزلهملهنمهكGözlemlenmek
: مشاهده شدن
گونلوكGünlük : روزمره
گؤودهGövde : بدن
گووهنمهكGüvenmek
: اعتماد كردن
ماراقليMaraqlı : جالب
ندهنNeden : علت
نسنهNesne : شئي، چيز
وارساييمVarsayım : فرض
وورقوVurqu : تاكيد
ياپيلانديرماقYapılandırmaq
: برپاساختن، سازماندهي كردن
يارارYarar : فايده
ياراشماقYaraşmaq : برازنده بودن
يازارyazar : نويسنده
يازقاYazqa : مقاله
ياساYasa : قانون
يالينيقYalınıq : انسان، بشر
يانسيتماقYansıtmaq
: منعكس كردن
يانسيرYansız : خنثي، بي طرف
يانسيماYansıma : انعكاس
يايينYayın : نشر
يوكلهمهكyüklemek
: بار كردن
يؤنYön : جهت
يؤنتهمYöntem : روش
يؤنهتگيYönetgi : سياست
يؤنهتگيلYönetgil :
سياسي
يؤنهتيمYönetim : مديريت
يئتهرليYéterli : كافي
يئرسوYérsu : وطن
يئنيجيلyénicil : مدرن
يئيلهمهكyéylemek
: ترجيح دادن
يييهYiye : صاحب
|